تبدیلات اکس‌اس‌ال

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

تبدیلات اکس‌اس‌ال یا اکس‌اس‌ال‌تی (XSLT - XSL Transformations) یک زبان کامل تورینگ مبتنی بر اکس‌ام‌ال است که شیوه تبدیل از یک فایل اکس‌ام‌ال به فایلی دیگر را توصیف می‌کند.

در این زبان برنامه نویس تعیین می‌کند که چگونه ساختار درختی درون یک فایل اکس‌ام‌ال به فایلی دیگر - که می‌تواند یک اکس‌ام‌ال دیگر یا اچ‌تی‌ام‌ال یا هر فایل متنی دیگری باشد - تبدیل شود، سپس این تبدیل توسط برنامه‌ای که پردازشگر اکسسلتی نامیده می‌شود انجام می‌گیرد. مرسوم ترین استفاده‌های اکسسلتی شامل: تبدیل ساختارهای اکس‌ام‌ال مختلف به یکدیگر، تبدیل اکس‌ام‌ال به اچ‌تی‌ام‌ال در سایت‌های اینترنتی و نیز اولین مرحله در ساخت پی‌دی‌اف از روی اکس‌ام‌ال می‌شود.

این زبان بخشی از خانواده اکسسل به شمار می‌رود که برای فرمت دهی به سندهای اکس‌ام‌ال به وجود آمده‌است و نسخه ۱ استاندارد آن توسط کنسرسیوم جهانی وب (W۳C) در نوامبر سال ۱۹۹۹ عرضه شد. نسخه ۲ استاندارد آن نیز در ۲۳ ژانویه سال ۲۰۰۷ تصویب شد.

[ویرایش] تاریخچه

نیاز به یک شیوه نمایش برای فایلهای اکس‌ام‌ال پیش از سال ۱۹۹۷ احساس می‌شد. از سال ۱۹۹۴ مقالاتی در زمینه خصوصیات یک قالب نمایشی مناسب تهیه شدند. سرانجام در سال ۱۹۹۷ گروهی از تعدادی از شرکتهای نرم افزاری یک سند اولیه (که اکسسل نامیده می‌شد) را برای طراحی یک زبان قالب نمایشی اکس‌ام‌ال به کنسرسیوم جهانی وب ارائه دادند. کار بر روی اکسسل از همان زمان آغاز شد. تا این زمان تمرکز بر روی قالبهای نمایشی و قابلیتهای ترسیم و نمایش اطلاعات بود و هنوز چیزی به عنوان نگاشت یا ابزار تبدیل ساختاری مطرح نبود.

به مرور زمان دست اندرکاران استاندارد اکسسل به این نتیجه رسیدند که عملیات تبدیل فایل اکس‌ام‌ال می‌تواند از عملیات نمایش آن جدا باشد. بدین ترتیب اکسسل به سه قسمت مجزا تقسیم شد: نگاشت (تبدیل)، اشیای فرمت دهی و اکس‌پَت. در اندک زمانی مشخص شد که این تقسیم تصمیم مناسبی بوده و کاربردهای جدیدی برای بخش نگاشت پیدا شدند که ارتباطی با نمایش داده‌ها نداشتند.

[ویرایش] تغییرات نسخه دوم

بنا به آنچه در مشخصات نسخه دوم آمده‌است، موارد زیر برخی تغییرات نسخه دوم نسبت به نسخه اول هستند: (این لیست ناقص است. برای اطلاع بیشتر به مشخصه نسخه دوم مراجعه کنید)

تغییرات زیادی برای پشتیبانی مدل داده‌ای اکس‌دی‌ام در نسخه دوم ایجاد شده‌است. به عنوان مثال مفهوم جدیدی به نام دنباله‌ها اضافه شده که علاوه بر اضافه شدن دستورات جدید برای کار با آن؛ باعث تغییراتی در دستورات for-each، value-of و sort نیز شده‌است.
در مدل پردازشی نسخه دوم به جای امکان سادهٔ «نوشتن در درخت خروجی» امکان برگرداندن دنباله‌ای از مقادیر نیز فراهم شده‌است.
با پشتیبانی زبان اکس‌پَت ۲ از شماهای اکس‌ام‌ال، نسخه دوم اکسسلتی نیز امکانات قویتری برای کار با انواع داده‌ای پیدا کرده‌است.
تعاریف مربوط به مدیریت خطا بهبود چشمگیری داشته‌است. خطاهای استاتیک از خطاهای دینامیک تفکیک شده‌اند و در هر مورد مشخص شده‌است که چه عکس العملی باید نشان داده شود.
امکان ایجاد بیش از یک درخت خروجی دیده شده‌است، همچنین توابع تعریف کاربر، گروه بندی داده‌ها و ... نیز مفاهیمی هستند که اضافه شده‌اند.

[ویرایش] پیاده سازی‌های زبان

پردازشگر‌های اکسسلتی می‌توانند به صورت یک برنامه جداگانه یا به صورت یک کتابخانه توابع مورد استفاده قرار گیرند.

بسیاری از مرورگر‌های معروف (مانند فایرفاکس، اینترنت اکسپلورر، موزیلا، نت اسکیپ، سفری، اپرا و ...) در نسخه‌های جدید خود امکان پردازش مستقیم اکسسلتی را قرار داده‌اند.

همچنین کتابخانه‌های مناسب در جاوا، دات نت و ... ساخته شده‌اند. مثلا دات نت در فضای نامی System.Xml.Xsl ابزارهای مناسب را فراهم کرده‌است.