جذام

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

جذام یکی از بیماریهای مسری است که گاهی از پدر ومادر به کودکان آنها واز بیماران، به همسایگان آنان انتقال می یابدوبا وضعیت نامطلوب مسکن و تغذیه نیز مرتبط است.« ابن سینا»

فهرست مندرجات ۱ مقدمه ۲ عامل اتیولوژی (سبب شناختی) ۳ دوره کمون (نهفتگی) ۴ سیر طبیعی ۵ انشار جغرافیایی در جهان ۶ انتشار بیماری در ایران ۷ روند زمانی ۸ تاثیر سن، جنس، شغل و موقعیت اجتماعی ۹ تاثیر عوامل مساعد کننده بیماری ۱۰ مخزن بیماری ۱۱ راه ورود بیماری ۱۲ منابع

[ویرایش] مقدمه

جذام (Leprosy)در طول تاریخ بیش از هر بیماری دیگری باعث وحشت وانزوای انسانها گردیده است.این بیماری که قدمت زیادی دارد، نوعی بیماری التهاب‌ى مزمن است که به وسیله مایکوباکتریوم ‌لپرا ایجاد می شودوطیف بالینی آن وابسته به پاسخ ایمنی فرد میزبان می باشد. هرچندبیماری به عنوان یک بیماری مزمن باکتری پوست واعصاب محیطی مطرح است، ولی در نوع لپروماتوز باعث گرفتاری راه‌های تنفسی فوقانی نیز می شود.

کارشناسان سازمان جهانی بهداشت مورد جذام را چنین تعریف کرده‌اند: یک مورد جذام، عبارت است ازشخص که دچار ضایعه‌های هیپوپیگمانته (قرمز رنگ بدون حس)، درگیری اعصاب محیطی،از دست دادن حس و اسمیر پوستی مثبت از نظر باسیل‌های اسید‌فاست، به صورت منفرد یا مجموعه‌ای از این تغییرات باشد.

[ویرایش] عامل اتیولوژی (سبب شناختی)

عامل بیماری،یک باکتریگرم منفی به نام مایکوباکتریوم لپرا می باشد.رشد این باکتری بسیار کند است، به طوری که در بافت نرم کف پای موش در طی 11 تا 13 روز تکثیر می‌یابد.

این باکتری اسید‌فاست می‌باشد.

[ویرایش] دوره کمون (نهفتگی)

در محدوده 9 ماه تا 20 سال است

[ویرایش] سیر طبیعی

راه ورود عامل جذام به بدن، به طور دقیق مشخص نیست و دوره کمون آن بسیار طولانی است. ابن سینا فرموده است: کسی که به تازگی مبتلا به جذام شده و اوایل بیماری را طی می‌کند، امید به معالجه‌اش بیشتر است.اما وقتی بیماری ریشه دوانید و وضعیت ثابتی پیداکرد ، اگر هم معالجه شود بسیار مشکل است.

با درمان به موقع بیماری نتیجه بسیار مطلوب است.در بیمارانی که دچار ضایعه‌های ناشی از بی‌حسی اندام‌ها هستند، در صورتی که اقدام‌های درمانی نتیجه ندهد، دچار تغییر شکل اندام و استئومیلیت می‌شوند وگاهی قطع عضو، لازم می‌شود.همچنین ایریدیوسیکلیت، ممکن است منجر به کاهش بینایی یا کوری شود و کاتاراکت نیز به طور شایعی در نوع لپروماتوز ایجاد می‌شود.

نکته دیگری که در رابطه با سیر طبیعی جذام مهم است این است که کسانی که از نزدیک بااین بیماران تماس داشته‌اند آزمون پوستی لپرومین با شیوع زیادی مثبت می‌شود ولنفوسیت‌های تغییرشکل یافته ویژه مایکوباکتریوم لپرا و پادتن‌های ویژه این باکتری حاکی ازآن است علیرغم شایع بودن عفونت، تنها تعداد کمی از افراد، دچار بیماری آشکار می‌شوند.

[ویرایش] انشار جغرافیایی در جهان

بیشترین شیوع جذام مربوط به آسیا، آفریقا، تاحدودی آمریکای مرکزی وجنوبی و اقیانوسیه می‌باشد.

• 3 کشور راس جذام بومی عبارتند از: هند، برزیل و اندونزی. این کشور‌ها حدود 85 درصد موارد تشخیص داده شده جذام را دارا می‌باشند.

[ویرایش] انتشار بیماری در ایران

مشخص شده است که خط سیر مناطق جذام‌خیز کشور، از خراسان شروع شده وپس از گذشتن از مازندران، گیلان، زنجان و آذربایجان، به کردستان و کرمانشاه، منتهی می‌گردد.

[ویرایش] روند زمانی

جذام، روند زمانی خاصی ندارد وباتوجه به طولانی بودن دوره نهفتگی، باعث همه‌گیری یا طغیان نمی‌شود و حتی با صنعتی شدن بعضی از کشور‌هایی که این بیماری در آن بومی است، از میزان بروز آن کاسته شده است.

[ویرایش] تاثیر سن، جنس، شغل و موقعیت اجتماعی

بیماری در هرسنی ممکن است حادث گردد، اما بیشترین شیوع سنی آن در بزرگسالان جوان است. به طوری که در مناطق بومی، بروز سنی بیماری در سنین 20 تا 35 سالگی، به اوج می‌رسد. در بعضی از نژاد‌ها بروز بیماری در مردان بیشتر از زنان است و نوع لپروماتوز بیماری در مردان، 2 برابر زنان عارض می‌گردد. تاثیر فقر، در بروز آن به اثبات رسیده است.از نظر شغلی، اکثریت جذامیان ایران را کشاورزان تشکیل می‌دهند اما دربین بیماران جذامی، کارمند، مهندس، کارگر و... به چشم می‌خورد.شایان ذکر است چون حساسیت نژادی نسبت به جذام را نمی‌توان از دیگر عوامل بیماری مجزا نمود، بنابراین اگر جذام در منطقه‌ای شایع‌تر است به علت دخالت عوامل زیست‌شناسی، اقتصادی واجتماعی است وارتباطی به منشا نژادی و قومی ندارد.

[ویرایش] تاثیر عوامل مساعد کننده بیماری

ازآنجا که با صنعتی شدن برخی از کشورهای بومی جذام، از میزان بروز آن کاسته شده است وهم‌اکنون نیز بیشترین موارد آن در اقشار آسیب‌پذیر جامعه یافت می‌شود، باید فقر وبی‌خانمانی و تغذیه نامناسب رااز عوامل مساعدکننده ابتلا به این بیماری به حساب آورد.لازم به یادآوری است که حتی پژوهشگران قدیمی نیز به بعضی از این عوامل توجه داشته ومورد تاکید قرار داد‌ه‌اند، به طوری که در دایرةالمعارف قانون علاوه بر تماس خانوادگی وانتقال داخل رحمی بیماری، به تاثیر دما و وضعیت نامطلوب تغذیه نیز به عنوان عوامل زمینه‌ساز بروز جذام اشاره شده است.

[ویرایش] مخزن بیماری

انسان تنها مخزن بیماری می‌باشد.همچنین میمون مانگابی (Mangabey)که نوعی میمون دنیای جدید است به طبیعی آلوده می‌شود.

[ویرایش] راه ورود بیماری

راه های انتقال بیماری عبارتنداز: دستگاه تنفس، دستگاه گوارش، پوست، از طریق رحم مادر به نوزاد، تماس با حیوان‌ها، حشرات و خاک محیط اطراف.

چون دوره کمون طولانی است، راه اصلی ورود عامل بیماری جذام به بدن مشخص نمی‌باشد ولی محتمل‌ترین راه، دستگاه تنفسی می‌باشد. جذام تر یا همان لپروماتوز واگیردار می‌باشد.با توجه به اینکه این افراد در هر شبانه‌روز حدود 100 میلیون باسیل جذام را از طریق ترشحات بینی خود به محیط خارج دفع می‌کنند اما بیماری جذام به آسانی منتقل نمی‌شود وانتقال آن مستلزم تماس طولانی و چندین ساله با بیماران مبتلا به جذام می باشد. برهمین اساس انتقال آن به پرسنل بیمارستانی بسیار ناچیز می‌باشد.

با توجه به اینکه عامل جذام در بدن پشه خاکی و ساس‌هایی که از بیماران درمان نشده تغذیه کرده‌اند یافت شده است، احتمال اینکه بیماری از طریق نیش حشرات منتقل شود وجود دارد، ولی هنوز به اثبات نرسیده است.

لازم به ذکر است با توجه به شواهد ظاهری و آزمایشگاهی قابلیت انتقال بیماری در بیشتر موارد در عرض 3 ماه پس از مصرف مداوم و منظم داپسون (DDS) یا کلوفازیمین ودر عرض 3 روز پس از درمان با ریفامپین، از بین می‌رود.

[ویرایش] منابع

• دکترعزیزی،فريدون-دکتر حاتمی، حسین-دکتر جانقربانی،محسن- اپيدمیولوژی و کنترل بیماریهای شایع در ایران.چاپ دوم ۱۳۷۹