زوفا
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
زوفـا
Hyssopus Officinalis L .
از خانواده نعناعیان Labiatae
انگلیسیHyssop
نام‌های رایج: گل پونه، جسمی، حسل، زوفای یابس، زوفایابس (هندی)،هوسفون، زوفای مصری.
زوفا گیاهی است پایا، بسیار معطر با شاخه های چوبی کوتاه و چهار گوش است. دارای پاجوشهای براق به طول ۶۰ ـ ۳۰ سانتیمتر است. برگهای سبز خط دار و کوچک به طول ۳ سانتیمتر و عرض ۲ ـ ۸ میلی‌متر که دارای کرکهای فراوان در دو طرف برگ است. گلها آبی و گاهی سفید بدون پایه در فاصله ماههای تیر و مرداد ظاهر می‌شود. تمام قسمتهای گیاه بویی معطر و مزه‌ای گس و گاهی تلخ دارد.
زوفا حاوی اسانس‌های فرار، فلاونوییدها، مقدار کمی تانن، یک گلوکوزید به نام هیسوپین، روغن معطر، ساپونین، صمغ، اسید مالیک، کولین، مواد لعابی، مواد پکتینی، اِل ـ پینو کامفن، فنول، پینسانن و فلاوون است.
قسمتهای مورد استفاده درمانی زوفا سرشاخه‌های گلدار خشک شده و برگ گیاه و گل است که پس از جمع‌آوری در سایه و در حرارت کمتر از ۳۵ درجه ی سانتی‌گراد خشکانده می‌شود.
خواص و اثرات دارویی: طبع زوفا گرم و خشک است.
زوفا دارای خاصیت درمانی نیرو دهنده، خلط‌آور، آرام بخش سرفه، مقوی معده، حلال، ضد کرم، ضد تب، ضد بلغم، قاعده‌آور، مقوی سینه، محرک بادشکن، قابض، تصفیه کننده خون، التیام بخش، ادرارآور و ضد اسپاسم است.
گیاه زوفا در موارد بیماریهای سینه، رفع عوارض برونشهای مخاطی،هیستری، آسم مرطوب افراد سالخورده، کم خونی دختران جوان (یرقان ابیض)،کولیک، از بین برنده نفخ، ناراحتی مجاری ادرار، سنگ کلیه، عفونت‌های ریوی،دل درد، سوء هاضمه، سرماخوردگی، ترشحات رحمی، ضعف معده و دستگاه‌هضم، کم اشتهائی ناشی از عمل هضم ،تبخال، درد معده و دل پیچه‌های ناشی ازنفخ، تأخیر در وقوع قاعدگی ناشی از ضعف، روماتیسم کهنه، عوارض با منشاء کرم‌اسکاریس در معده، عرق شبانه سلولین، خنازیر، یرقان، احساس چنگ‌زدگی درسینه و آب آوردن نسوج مؤثر است.
اساساً زوفا جهت تحریک ترشحات معده و افزایش اشتها، داروی پیشاب‌آور و ضد اسپاسم و در برونشیت به عنوان یک ضد التهاب مصرف می‌شود. از دم کرده گیاه جهت تسکین آسم و سرفه استفاده می‌شود.
از زوفا در معالجه سنگ و شن کلیه، تبهای اولیة مختلف استفاده می‌شود. شربت برگ زوفا که از یک واحد برگ خشک زوفا با ۱۵ واحد آب مقطر و به مقدار کافی قند تهیه می‌شود جهت شبکوری و اخراج اخلاط غلیظ سینه مفید است. این شربت برای درمان آسم و برونشیت و نفخ نیز توصیه شده است. در استعمال خارجی از ضماد و برگ زوفا جهت التیام زخم، ورم پلک و خون مردگی، تحریکات پوستی و لک صورت بر روی موضع می‌مالند.
کمپرس دم کرده ی زوفا اثر بازدارنده‌ای در رشد ویروس تبخال در آلت تناسلی و لبها دارد.
غرغره ی دم کرده زوفا ورم لوزه‌ها و گلودرد را برطرف می‌کند.
دم کرده ۴۰ تا ۵۰ گرم سرشاخه‌های گلدار زوفا در یک لیتر آب جوش به‌مدت۱۰ دقیقه در موارد گلو درد و خروسک و التهاب لثه و لرزه در استعمال خارجی به صورت غرغره و شست و شوی دهان به کار می‌رود.
در صورت تورم پلک به شکل کمپرس روی چشم قرار می‌دهند و برای شست‌و شوی زخم‌ها و دملها مفید است.
معمولترین کاربرد زوفا از حیث تقویت معده و خلط‌آوری آن در بیماریهای دستگاه تنفسی از قبیل زکام، برونشیت، گریپ، خروسک، آسم مرطوب و سینه پهلو است.
به‌عنوان محرک و مقوی دستگاه گوارشی و ناراحتیهای کبد و روده، و عرقهای شبانه مسلولین، دردهای روده و نفخ و درد معده و ورم امعاء به‌کار می‌رود.
دم کرده ۲۰ تا ۳۰ گرم برگ یا سرشاخه‌های گلدار زوفا به مدت نیم ساعت دریک لیتر آب جوش جهت درمان دردهای مجاری تنفسی، تسهیل عمل هضم غذا و دفع گازهای روده ۴ تا ۵ فنجان در روز تناول می‌شود.
منبع: گیاهان دارویی- آریا فلاحتگر لیش- چاپ انتشارات لاهیجی- ۱۳۸۴ - چاپ دوم-تیراژ ۵۰۰۰
