شبیه‌خوانی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
شبیه‌خوانی گونه‌ای از تعزیه است. تعزیه که در واقع مفهوم عزاداری و سوگواری را دربردارد، در طی دوران یکصد تا یکصدوپنجاه سال تکامل واقعیِ خود از لحاظ مضمون و شیوة اجرا و تنوع در موضوع، راه به شیوه‌ای برده است که در آن نوع از شبیه خوانی، جنبه عزاداریِ خود را از دست داده است، که این خود از یک سو زادة نیازِ انسانی و طبایع بشری به درک و ابراز شادمانی است، و از سوی دیگر به علت آن است که هر پدیدة اجتماعی با گذشت زمان هم تحول می‌‌یابد و هم تکامل، آن چنان که از بن مایة اولیه فاصله می‌گیرد.
شبیه خوانی‌های زنانه که دربردارندة قضایا و حوادث و مسائلی است که جنبه‌های شادِ آن بسیار بر جنبة غمگینانه اش افزونی دارد، در آن شمار است و بهترین نمونة آن تعزیة «عروسی قریش» یا «عروسی رفتن فاطمه الزهرا» است. در این گونه شبیه خوانی ها، همة اجراکنندگان و حتی شبیه گردان، زن هستند. اجرای بعضی از قسمت‌های آن توأم با موسیقی‌های شاد و گاه مطربی است. لباس‌ها که کلا ًزنانه‌اند یا فوق العاده فاخر و زیبا بوده و یا فوق العاده مسخره و مضحک.
اجرای این گونه شبیه خوانی‌ها عمومی نبوده است و همگان نمی‌توانستند اجراکنند و تنها ویژة حرمسرای پادشاهان قاجار و بالاخص ناصر الدین شاه بوده است. امکانات اجرای آنها جز برای درباریان و یا وابستگانِ بسیار نزدیک و متنفذ دربار فراهم نبوده است. این تعزیه‌های شاد در اوایل ماه ربیع الاول بعد از سپری شدن ایام محرم و صفر به اجرا درمی آمده است و شرایطی خاص داشته و هیچ مردی را حق حضور در آن نبوده و تنها زنان حرمسرا و خواجگان حرم می‌توانسته‌اند ناظرِ اجرا و تماشاگرِ آن باشند.
ناصر الدین شاه که پیوسته درصدد درک لذّات حیات بود، از طرفدارانِ پروپا قرص این گونه مجالس زنانه بوده است. چه، تنها او و کامران میرزای نائب السلطنه می‌توانستند در آن مجالس حضور یابند که گاه ناصرالدین شاه از میان خیل دختران جوان حاضر در مجلس همسرانی برای خود برمی گزیده است.
عزاداری نیز در داخل حرمسرا با سردستگیِ یکی از دختران فتحعلیشاه که شوقی به این کار داشت، در شب عاشورا صورت می‌‌گرفت. وی با سر و پای برهنه جلو می‌‌افتاد و زنان دیگر به دنبال او حرکت کرده و نوحة او را پاسخ می‌‌دادند و سینه زنی می‌‌کردند. آنان ضمن عزاداری، عُلمی را که به «عُلم شاهی» معروف بود، از موزه درآورده با خود حمل می‌‌کردند و بعد آن را به موزه برمی گرداندند.
[ویرایش] برگرفته از
نوشتار: شبیه خوانی و عزاداری‌های زنانه، صادق همایونی – پژوهشگر فرهنگ مردم فارس
