عبدالحی حبیبی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
عبدالحی حبیبی (۱۲۸۹ - ۱۳۶۳) از تاریخ‌نگاران معاصر افغانستان بود.
عبدالحی حبیبی فرزند ملا عبدالحق در ماه ثور 1289 ماه می 1910، 17 ربیع الاول 1328 قمری در قندهار به دنیا آمد. پدر کلانش مولوی عبدالرحیم و جدش مولوی حبیب الله محقق قندهاری است. به همین نسبت تخلص خود را حبیبی انتخاب نموده است. از لحاظ تبار قومی به قبیله کاکر پشتون پیوند دارد. عبدالحی در 1299 در مکتب ابتداییه شالیمار شامل گردید. بعد از ختم دوره شش ساله مکتب، در 1304 شمسی، پای درس مولوی عبدالواسع ومولوی ابوالوفای کندهاری استاد مدرسه نظامیه دکن نشست. بعد از آن دیگر تحصیلات دانشگاهی نکرد و با مطالعه نشرات افغانی، ایرانی و هندی چون سراج الاخبار، حبل المتین، کاوه، ایرانشهر، ارمغان، الهلال، صور اسرافیل و دیوان اشعار کلاسیک های ادبی دری محشور شد و آشنایی با دیدگاه ها و نوشته های محمود طرزی افغان و سیدحسن تقی زاده محمد قزوینی، سیدکاظم، ایرانشهر، جمال زاده ایرانی، جرجی زیدان مصری، سهیلی نعمانی هندی، سلیمان ندوی و دیگران به ارتقای شخصیت علمی خویش پرداخت. آموزش زبان های عربی،اردو و انگلیسی را آغاز کرد و با زبان های روستایی، سنسگریت، فارس باستان آشنایی تمام یافت. و بدین گونه خود را در تاثیر و تأثر از فرهنگ جهانی آماده ساخت. حبیبی در 15 سالگی به وظیفه رسمی آغاز کرد و در 22 سالگی در سال 1311 با نوشتن تاریخچه سبکهای شعر پشتو (به فارسی) به کتاب نویسی و تالیف پرداخت، هرچند قبل از آن در جریده هفتگی طلوع افغان مقالات می نوشت.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] آثار
خلیلی نامه (مثنوی فارسی) 1334 چاپ پشاور
شاعر هیرمند هارون خان افغان (فارسی، کراچی) 1338
کتاب های گم شده تاریخ غزنویان کراچی 1338
روابط ادبی سند با افغانستان، کراچی 1337
نوای هارک کراچی 1337
تاریخچه بیداری سیاسی در افغانستان مسلسل در جریده آزاد افغانستان.
دروه اساسی کارهای علمی حبیبی بعد از انتقال به کابل از قندهار در سال 1319 و به خصوص بعد از بازگشت از پاکستان آغاز می شود. درین دوره به عنوان عالم و دانشمند متبحر عرض وجود می کند و در زمینه های مختلف علمی و ادبی و تاریخی آثار ارزشمندی را ایجاد می نماید.
تاریخچه ادبیات پشتو (فارسی) 1319
پشتانه شعرا (پشتو) 1320
پشتو خیرنی ترجمه پشتو از دارمستتر فرانسوی، 1325
تحقیقات راجع به پته خزانه (فارسی) 1324
تحقیقات راجع به ترجمان البلاغه رادویانی (فارسی) 1330
زبان دوهزار ساله افغانستان یا مادر زبان دری تحلیل کتیبه سرخ کوتل 1343
نگاهی به سلامان و اسبال جامی 1343
شاعرانه شه مولانا جلال الدین بلخی 1353
پشتو دتاریخ او لغت په رناکی 1347
دپشتو ژبی او ادب موقف دمرکزی آسیا دخلکو په تمدنونوکی (پشتو، انگلیسی) 1356
آسمانی نغمی او لاهوتی سرودونه (پشتو) 1361
په شلمه پیری کی دافغانستان هنر (پشتو) 1358
نظری بر ادبیات پشتو (ترجمه از عربی) 1357
پشتو نثرته کرکتنه 1360
امیر کروره دودمان او 1361
پیر روشان 1353
انتخابی از حدیقه حکیم سنایی 1356
متون دری 1357
دالبیرونی کتابشود 1352
دپشتو ادب په تاریخ کی قصیده 1357
در زمینه تاریخ و جغرافیا:
تاریخ ادبیات پشتو جلد اول
دوره قبل از اسلام (پشتو) 1325
تاریخ ادبیات شعر جلد دوم از ابتدای اسلام تا هزارم هجری (پشتو) 1342
مجمع الغرایب و مزار علوی در بلخ (فارسی)
تاریخ افغانستان در عصر تیموریان هند (فارسی) انجمن تاریخ 1342
مورخان گمنام افغانستان (پشتو) 1359
مشاهیر ابدالیان پیش از احمدشاه (پشتو) 1319
زرنج و احوال تاریخی آن (فارسی) 1364
ملتان کا لودی شاهی خاندان (اردو لاهور) 1349
افغانستان بعد از اسلام جلد اول (فارسی) 1357
پشتو ولویگان غزنه تحقیق در تاریخ غزنه و ادبیات پشتو (فارسی) 1342
رهنمای تاریخ افغانستان درکتب فارسی، عربی و اردو (فارسی) 1348
تاریخچه مختصر ادبیات پشتو به عربی (قاهره)1357
تاریخ مختصر افغانستان 2 جلد 1348
تاریخ ادبیات پشتو صنف سوم فاکولته 1347
تاریخ ادبیات پشتو صنف چهارم فاکولته 1347
هفت کتیبه قدیم 1350
تاریخچه خط در افغانستان 1350
ظهرالدین بابر (زندگی و شخصیت او) 1353
پیش گپ (کرونولوجی افغانستان) (پشتو) 153
اصل خلجیان افغانی تهران 1349
منابع ادبی تاریخ هنر کتاب سازی در عصر تیموریان (انگلیسی) 1979
هنر عصر تیموریان (تهران) 1355
دافغانستان لند تاریخ 1356
تاریخ گویی به تعمیه در اشعار قدیم دری 1360
تحقیق مرونات سنایی (تهران) 1356
نام های برخی ایزدان عصر کوشانی واثر های باقیمانده آن در ادب وابسته افغانستان 1357
ادیان عصر کوشانی (انگلیسی) 1359
بابر در افغانستان (انگلیسی) 1980
تاج کابلشاه در کعبه 1348
مدرسه شاه شهید غرجستان و بنای مرقد سالار جلیل در کمیسان بلخ، تهران 1355
[ویرایش] تصحیح و تحشیه وتعلیق
دیوان احمدشاه بابا (پشتو) 1320
تذکره شعرای پشتو "پته خزانه" 1322، 1340 تهران، متن عکسی 1354
طبقات ناصری 2 جلد لاهور 1949، کابل 1343
طبقات صوفیه "عبدالله هروی" 1349
مرد میدان خواجه عبدالله انصاری 1342
زین الاخبار گردیزی 1347
فضایل بلخ تهران 1349
سواد اعظم تهران 1348
روضه الفریقین تالیف ابورجامومل ابن مسرور شاشی مروی متوفا 517، تهران 1359
فردوسی و شاهنامه ترجمه فارسی "فردوسی برچهار مقالی" از شیرانی 1942
تاریخ تلفظ و صرف پشتو کابل 1356
سوات نامه خوشحال خان 1358
زندگینامه ابن سینا "ترجمه دری" 1359
شناخت نامه میا فقیرالله جلال آبادی 1359
ترجمه پشتو زندگینامه سینا 1359
شرح بیتین مثنوی (از مهردل خان شرقی) 1352
کتاب شناسی البیرونی تهران 1352
[ویرایش] کتابهای علمی و اجتماعی
جوانمردان و عیاران فارسی 1321
سر رشته طریقت خواجگان از جامی 1323
تصوف دری کابل 1346
نسب و زادگاه سیدجمال الدین افغانی (فارسی)1355
خودی و بیخودی در اندیشه اقبال 1356
دامیر شیرعلی فکری او سیاسی شخصیت 1360
پنجاه مقاله حبیبی 1362
دشیخ الاسلام عبدالله انصاری سیرت او شخصیت 1341
منازل السایرین 1355
[ویرایش] آثار چاپ ناشده
ادبیات جهانی (فارسی)
مدوجز افغانستان (مسدس فارسی) 1308
درد دل (مثنوی فارسی) 1316
پیام عصر (مثنوی فارسی) 1320
لاله کهسار مجموعه آثار شعرای گمنام فارسی زبان افغانستان
نوشته های من به زبان فارسی و پشتو مجموعه مقالات اجتماعی و یادداشت های تاریخی و آثار ادبی منثور و منظوم در سه جلد تاریخ سیاسی افغانستان 2 جلد
تصحیح و تحشیه و مقابله و تعلیق مذکر احباب نثاری بخاری (فارسی)
افغان در تاریخ
رساله قافیه جامی با مقدمه و تعلیق 1357
موقف عرفانی جامی در پیوستگاه فلسفه و عرفان با ساینس
پیام یعقوب لیث ( به چهار زبان)
تصحیح و مقابله و مقدمه اکبرنامه حمید کشمیری (فارسی) 1309
