فتویه

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.

فتویه دهستان بزرگی است از توابع بخش مرکزی شهرستان بستک در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع شده‌است. تا بستک مرکز بخش ۲۴ کیلومتر فاصله دارد.

فهرست مندرجات ۱ جمعیت ۲ امکانات ۳ گندم گُت ۴ آب گرم ۵ محدوده فتویه ۶ آثار ۷ نحوه تقسیم بندی آب قنات ۷.۱ انگل‌های آبی ۸ دُم دَشت فتویه ۹ منابع

[ویرایش] جمعیت

۱۰۰۰ خانوار و ۵۶۸۱ نفر جمعیت دارد. اهالی دهستان از اهل سنت و شافعی مذهب یعنی از پیروان امام محمد ادریس شافعی هستند.

[ویرایش] امکانات

دارای دبستان،مدرسه راهنمایی، دبیرستان، برق، لوله کشی آب، تلفن ،خانه بهداشت، شرکت تعاونی و پمپ بنزین است. درای چشمه بزرگ آب معدنی گرم و کشت‌پذیر است که حدود ۲۰۰۰ من (۸۰۰۰ کیلو گرم) گندم می‌توان زراعت نمود و ۲۰۰۰۰ اصله نخل خرما دارد. خرمای خواصوئی فتویه از نوع بهترین خرمای منطقه‌است که با نظافت وسلیقه خاصی هم جمع آوری می‌شود. برکه آخوند دارای آبی عمیق و قابل قایقرانی است و یک نوع ماهی منحصر به فرد بنام مین ری دارد که طول برخی از آنها به 30cm و وزنی معادل 0.5kg می رسد.

[ویرایش] گندم گُت

گندمی که قبلا در دهستان فتویه کشت می‌شد به نام (گندم گُت) یعنی «درشت» معروف بود که در نوع خود کم نظیر بود، بدون اغراق به اندازه دانه نخود ریزی درشتی داشت که متأسفانه تصور می‌شود نسلش کم شده باشد چون دیگر زراعت نمی‌شود. وقتی این گندم می‌رسد، پیش از خشک شدن خوشه اش را می‌چیدند، به صورت بلال از خوشه در می‌آوردند مانند برنج و پلو دم می‌کنند با گوشت و خورشت مصرف می‌شود. این از جمله غذاهایی بوده که متأسفانه متروک گردیده‌است. حدود ۲۰۰۰ اصله نخل دیم به نام بشیر فتویه و بریستدان در ضلع شمال شرقی روستا است.

[ویرایش] آب گرم

آب گرم فتویه برای استحمام و بیماران روماتیسمی مناسب وقابل استفاده‌است. این آب بسیار گرم است اما به روی زمین کشاورزی که رسید بتدریج سرد می‌شود و قابل زراعت است.

[ویرایش] محدوده فتویه

از شمال جاده لار بستک ،از جنوب کوه گاه‌بست، از مغرب به برکه آخوند و روستای انوه، وازطرف مشرق به روستای شیخ حضور محدود می‌گردد.

[ویرایش] آثار

آثار قلعه‌ای که شاید قدمت آن به پیش از اسلام برسد در دل کوه گاه‌بست جنوب ومشرف بر فتویه واقع است. همچنین آثاری از کاروان سراهایی در اطراف فتویه وجود دارد که در کنار یکی از آنها در برکه آخوند قبرستان کوچکی شامل چند قبر از اقوام ترکان به چشم می خورد که گویند حاوی مقادیر چشمگیری شمش طلا و سکه های نقره و مسی است.

[ویرایش] نحوه تقسیم بندی آب قنات

نحوه تقسیم بندی آب قنات بر مبنی تاس یا (طاس) است. نیز خرید و فروش هم به همین نام است. مجموع ۲۰۰۰ من یعنی ۸۰۰۰ کیلوگرم کشته ۱۴۰۰ تاس است که هر ۱۸ روز عوض می‌شود. به طور تقریب روزی دو تاس و نیم تاس، همانطور که قبلا نوشته شد، ریزه (بهره) یا سهم مالک است. یک تاس، دو تاس ویا پنج تاس مربوط به اشخاص است. این روش از زمان بسیار قدیم و در دوران زرتشتیان تا امروزه بر قرار است. چهل یا پنجاه سال پیش اشخاصی بودند که ۱۰۰ تاس تا ۲۰۰ تاس سهمیه داشتند، ولی چون این مالکین مردن و این سهمیه به میراث افتاد وخرید وفروش شد، از ریزه مالک هم ریزه تر شد و زراعت هم کم کم به فراموشی سپرده شد. مانند ((قنات پاراو کوخرد)) که به همین منوال و بلافاصله از حیز انتفاع افتاد، شرح مفصل «قنات باراو کوخرد» درجائی دیگر وجداگانه و مفصل خواهم نوشت.

بتازگی از مصب قنات به منازل روستا لوله کشی نموده‌اند که مسلماً زراعت ترک می‌شود ونخلها هم خواهند مرد، چون نخل آب می‌خواهد، نه لوله کشی، مردم همت سابق را از دست داده‌اند. زمین آبی به نام گری (شاید جریب باشد) به تفاوت ازیک من تا پنج من کشته مرز بندی کوچکی خاکی شده وهرمرزی دارای نامی است که قدیمیها می‌دانستند وبر مبنی اسم گری خرید وفروش می‌شد. با کمال تأسف مدتها است که اصلاً کشت نشد است. چون بزرگسالان این دار فانی را بدرود گفته‌اند، و جوانان هم آثار آباء واجداد خود را ترک کرده‌اند واکثر مردم عادت به مسافرت آن سوی خلیج فارس پیدا کرده‌اند.

• آرامگاههای علماء وفقها وشعرای فتویه.

۱ـ آرامگاه شیخ محمد یمبویه واقع در دُم دشت فتویه.

۲ـ آرامگاه شیخ محمد زنگبار واقع در پا قلعه.

۳ـ آرامگاه کاکا محمد دیوانه واقع در پا قلعه.

۴ـ آرامگاه شیخ عبدالصمد واقع در غرب روستا.

۵ـ ملا محمد نامی یکی از شعراء معروف فتویه ومنطقه هستند که در قرن هشتم هجری قمری در این روستا می‌زیسته‌اند.

[ویرایش] انگل‌های آبی

در گذشته یکی از بیماری‌های انگلی موجود این منطقه، پیوک بود (رشته = پیو = پیوک) که کرمی است مانند نخ که زیر پوست تولید و طول آن گاهی به نیم متر میرسد. محل شیوع آن در لارستان فارس و بنادر خلیج فارس بود؛ معالجه آن توسط افراد مجرب امکان‌پذیر است، ابتدا پوست را در محل استقرار کرم شکافته و سر آن را بدور چوب کبریتی می‌پیچند و این عمل را تا اندازه‌ای که رشته پاره نشود ادامه می‌دهند، این عمل ممکن است چندین روز به طول انجامد. این بیماری در نتیجه آلودگی آب سرایت‌پذیر بوده و اروپائیان آن را به نام Guinea Worm می‌شناسند.

[ویرایش] دُم دَشت فتویه

قبل از رسیدن به دهستان فتویه از سمت روستای انوه در مدخل روستا دُم دشت فتویه‌است. یعنی اینکه کنار دشت واقع است. دارای ۵ باب آب انبار برکه است. آرامگاه یکی از علماء نیز دراین منطقه وجود دارد. ۱ خانوار با ۴ نفر جمعیت دامدار آنجا زندگی می‌کنند که شغل آنها کشاورزی و دامداری است. زمین زراعت آبی فتویه از دم دشت شروع می‌شود. درسال ۱۳۳۵ خورشیدی بر اثر زلزله حدود ۶۰ نفر در فتویه واطراف فتویه کشته شده وروستا هم ویران شد. خانه‌ها در جنب ده قدیم نوسازی شد. در زیر کوه گاه‌بست جنوبی روستا از پایه کوه چشمه بسیار کوچکی در جریان به نام ((غیلان)) که در حدود ۲۰۰ اصله نخل را آب یاری می‌کند.

[ویرایش] منابع

• محمدیان، كوخردى ، محمد ، « شهرستان بستک و بخش کوخرد » ، ج1. چاپ اول، دبی: سال انتشار ۲۰۰5 میلادی.
• نگاره‌ها از: احمد سلمان گوده‌ای.

روستاهای بخش مرکزی شهرستان بستک استان هرمزگان ایران
ازدی | انوه | ایلود | باغ نو | بامستان | برکه لاری | بست قلات | بسه | پیسه | تدرویه | تسان | تنگ تهر | تنَگ دالان | چاه بنارد | چاه دزدان | چاه سرمه | چاه قیل | خشوه | خلیل | دهتل | دهُنگ | زنگارد | سید احمدی | شیخ حضور | عالی قندی | فاریاب سنگویه | فتویه | کنچی | کوهیج | گُتاو | گلویه | گود گز | گوده | لاور زیر | رودخانه شور گوده | لرد بستو | مردنو | مروا | مورد | ناخهری