پیشنویس قانون اساسی
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
پیشنویس قانون اساسی نام متنی است که در جریان انقلاب ایران برخی از طرفداران آیتالله خمینی آن را تهیه کردند تا پس از پیروزی انقلاب به عنوان قانون اساسی ایران بکار رود. این پیشنویس پس از پیروزی انقلاب کنار گذاشته شد و قانون دیگری بجای آن طرح و تصویب شد.
پیشنویس قانون اساسی را دکتر حبیبی در پاریس و با موافقت آیتالله خمینی تدوین کرد که برگرفته از قانون اساسی وقت ایران و قوانین اساسی برخی دیگر از کشورهای جهان بود.
آیتالله خمینی این پیشنویس را با خود به ایران آوردند. اما گویا به این دلیل که در شرایط انقلابی کشور، این پیشنویس نمیتوانست پاسخگوی نیازهای کشور باشد، گروهی از حقوقدان‌ها را مامور تهیه پیشنویس دیگری کردند. به این منظور دکتر ناصر کاتوزیان، دکتر عبدالکریم لاهیجی، دکتر حبیبی، دکتر جعفری لنگرودی، دکتر ناصر میناچی و دکتر صدرحاج سیدجوادی به همراه «سید رضا زواره‌ای» و «سید علی خامنه‌ای» مسئول شدند. قرار بر این بود که این گروه در حسینیه ارشاد هر روز جلساتی برگزار کند و در مدت حدود یک ماه این پیشنویس آماده شود. آقایان خامنه‌ای و زواره‌ای بیش از یکی دو جلسه در این شورا حاضر نشدند.
در این پیشنویس، نظام ایران بر پایه حضور رییس‌جمهور، نخست وزیر و مجلسی که ابتدا مجلس شورای ملی و سپس شورای اسلامی نام داشت در نظر گرفته شده بود. شورای نگهبان نیز در این پیشنویس وجود داشت اما اشاره‌ای به ولایت فقیه در آن وجود نداشت.
پس از حدود یک ماه که پیشنویس آماده شد آن را به آیتالله خمینی تحویل دادند که ایشان در یکی دو مورد تغیرات اندکی دادند و سپس پیشنویس را برای دیگر آیات عظام در قم فرستادند. آیتالله شریعتمداری و آیتالله گلپایگانی نیز در یکی دو بند آن تغییرات مختصری اعمال کردند.
ابتدا قرار بر این بود که این پیشنویس به صورت مستقیم به همه‌پرسی گذاشته شود. مهندس بازرگان و دولت موقت با این پیشنهاد مخالفت کردند. استدلال آنان این بود که به مردم قول تشکیل مجلس موسسان را داده بودند و میخواستند با تشکیل این مجلس از طرف مردم، رای مردم در بند بند قانون لحاظ شود. اما به دلیل کمبود وقت امکان تشکیل این مجلس نیز میسر نشد و قرار بر این شد که مجلسی مختصرتر تشکیل گردد و بر مبنای پیشنویس تدوین شده قانون اساسی را تعیین کند. این مجلس با عنوان «مجلس خبرگان قانون اساسی» تشکیل شده و آیتالله خمینی دو ماه به آن وقت داد تا کار خود را انجام دهد.
در راه تدوین قانون در این مجلس اختلافات و اعتراضاتی صورت گرفت. اولین مشکل از آنجا آغاز شد که این مجلس پیشنویس را به طور کامل کنار گذاشته و از اول به تدوین قانون پرداخت. دوم اینکه به جای دو ماه مقرر شده از طرف آیتالله خمینی، کار مجلس بیش از سه ماه به طول انجامید. عده‌ای از اعضا و وزرای دولت موقت با همین دلایل طرحی را برای الغای این مجلس در نظر گرفتند که از طرف آیتالله خمینی با آن مخالفت شد و در نهایت قانون اساسی را همان مجلس خبرگان تدوین کرد.
طرح ولایت فقیه برای اولین بار توسط «حسن آیت» در این مجلس مطرح شد که «آیتالله منتظری» نیز آن را تئوریزه کردند.
[ویرایش] منابع
سقوط دولت بازرگان، مصاحبه با دکتر میناچی و صدر حاج سید جوادی
