Slach by Boksum
From Wikipedy
De slach by Boksum, 17 jannewaris 1586, waard yn de Tachtichjierrige Oarloch útfochten tusken de Spaanske troepen en de troepen fan Willem Loadewyk.
Ynhâld |
[bewurkje seksje] Situaasje foarôf
Op it ein fan 1585 wie de steedhâlder fan Fryslân Willem Loadewyk nei Seelân ôfreizge om dêr de nije opfolger fan Willem fan Oranje, de greve fan Leicester yn te heljen mei de oare hege persoanen út de oare opstannige provinsjes.
De Spanjerts dy't yn it noarden ûnder lieding stiene fan Verdugo yn Grins brûkten dit om te besykjen Fryslân under kontrole te krijen.
[bewurkje seksje] De ynfal
Trochdat it troch de froast alles beferzen wie wiene de omstannichheden foar in ynfal geunstich. De Spanjerts sammelen in leger fan sa'n 3.000 man en 700 ruters byinoar by it hús Nienoord by De Like. It Spaanske leger stie ûnder befel fan Johan Baptiste fan Taxis. Op 13 jannewaris foel it leger Fryslân yn, via De Jouwer en Heech kaam it leger op 14 jannewaris by Warkum wêr't sy harren kamp opsleinen, hjirby waarden Warkum, Koudum, Hylpen en Molkwar plondere.
Op de 15de gie it nei it noarden ta wêrby se by Tsjom dêr't it leger har kamp opsloech wer raar húshâlden. De tsjerke fan Tsjom waart mei in part fan de bewenners dy dêr hinne flechte wiene yn de brân set.
Op de 16de besleat Taxis om werom te gean nei Grins. Trochdat it waar omsloech en it teiwaar like te wurden wie der benaud dat der fêst kaam te sitten yn Fryslân.
[bewurkje seksje] De Friezen
Yn Ljouwert waard underwilens in legerke byinoar sammele. Willem Loadewyk hie al besocht werom te kommen nei Fryslân mar siet fêst yn Starum en doarde net nei Ljouwert te gean fanwege de troepen fan Taxis. It befel fan de Fryske troepen kaam yn hannen fan Steen Maltesen, in Deenske offisier dy't sunt 1580 yn tsjinst wie fan de Fryske Steaten. Sy gongen de fijân yn de mjitte en sloegen harren kamp op de 16de jannewaris op by Easterlittens.
[bewurkje seksje] De Slach
Op de 17de jannewaris besleat Maltesen om mei syn leger tichterby Ljouwert lizzen te gean en woe nei Boksum. Yn de betide moarnsmist, kamen se de Spaanske ruters tsjin en de Friezen sloegen rillegau yn panyk op de flecht. Groepkes Friezen hawwe noch wol fochten mar waarden hast allegear om hals brocht. In protte Friezen flechten nei Ljouwert.
De Spanjerts hiene in maklike oerwinnen, nei alle gedachten mar inkele tsientallen deaden. Oan de Fryske kant wiene sa'n 500 slachtoffers. Mar omdat it teiwaar de 17de goed trochsette, hiene de spanjerts net folle oan dizze oerwinning. Se moasten harren weromlûke nei Grinslân en moesten it bút dy't se plondere hiene stean litte om't de sliden wêr't se dy op meinamen net mear foarút kamen. Allinnich de finzenen, sa'n 300 man namen se mei.
[bewurkje seksje] Literatuer
- De slach by Boksum, F.R.H. Smit, Fryske Akademy, Ljouwert 1986.
