An Phadán
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Tá rialtas nua Berlusconi i réim san Iodáil anois agus ag dul i mbun oibre. Tá a pháirtí féin, Forza Italia, i gcomhrialtas le Alleanza Nazionale (iar-Fhaisistigh) de chuid Gianfranco Fini, agus Lega del Nord (lucht neamhspleáchais an Tuaiscirt) de chuid Umberto Bossi.
Ainmníodh Fini mar leasphríomhaire, agus Bossi mar "aire devolution". Tugtar an focal Béarla úd ar dhílárú an rialtais chun níos mó smachta a thabhairt do na réigiúin ar a gcúrsaí féin.
Tá Bossi i mbun cúrsaí devolution, agus sin a bhí uaidh. Is cinnte nach tírghráthóir Iod áileach atá ann. Is beag meas atá aige ar an trídhathach ná ar an amhrán náisiúnta.
Tá cáil an challaire bhladh mannaigh ar Bossi le fada. Dúirt sé lena lucht tacaíochta féin ar ball gur mar "Phadánach" (Tuaisceartach) a thug sé mionn a oifige.
Tá caitheamh an ghlais ina shiombail ag lucht Chonradh an Tuaiscirt. Chaitheadh Bossi scaif ghlas i gcónaí riamh; anois agus é ina aire, caitheann sé carbhat glas leis an gculaith liath aige.
Bíonn léinte glasa ar chuid mhór de bhaill an Chonartha agus iad ag freastal ar chruinnithe polaitíochta.
Chuirfeadh sin Léinte Dubha Mussolini i gcuimhne duit go furasta, agus léinte de dhath anna éagsúla eile tráth dá raibh an Faisisteachas i réim i dtíortha áirithe agus i bhfaisean i dtíortha áirithe eile...
Gan amhras, tá Bossi ar an taobh deis maidir le ceisteanna móra polaitíochta ár linne. Ní maith leis an tAontas Eorpach (cuireann sé i gcomparáid leis an Aontas Sóivéideach é - smaoineamh a thaitneodh le daoine áirithe in Éirinn is dócha).
Is minic é ag caitheamh anuas ar na heachtrannaigh atá ag teacht isteach agus ag cur fúthu san Iodáil, cé nach é an t-aon duine amháin é a bhíonn ag tabhairt faoi na extra communitari mar a thugtar orthu.
Níl ach triúr airí ag Conradh an Tuaiscirt sa chomhrialtas nua, ó tharla nach bhfuair páirtí Bossi tacaíocht rómhór sa toghchán féin.
Ní chuireann sin stop le bladhmann Bossi. Bíodh go bhfuil cuma antoisceach agus pas beag áiféiseach ar an ghluaiseacht seo sa Tuaisceart agus ar a ceannaire, ní féidir a shéanadh go bhfuil ciall le dílárú san Iodáil.
Is eol do chách nár aontaíodh an Iodáil go dtí 1870, díreach cosúil leis an Ghearmáin. Ach cé go bhfuil bunreacht cónaidhmeach ag an Ghearmáin, bunaíodh an stát Iodáileach ar an mhúnla Francach.
Fiú tar éis ré an Fhaisisteachais, athbhunaíodh an stát mar "aon phoblacht doscartha". Ní miste a rá nach noireann an múnla sin dó. Is léir go bhfuil féiniúlacht réigiúnach láidir ag na Miolánaigh, na Náplaigh, na Siciligh agus na Sairdínigh.
Ach gan bacadh le difríochtaí cultúrtha na réigiún, tá "dhá Iodáil" ann le fada: an Tuaisceart nua-aimseartha, leis na tionscail mhóra agus an saibhreas agus na poist oibre, agus an Deisceart cúlánta gan fhorbairt, leis an mbochtanas, an dífhostaíocht, agus an Mafia.
Ba mhaith le lucht an Chonartha nach mbeadh ar an Tuaisceart díol as bochtanas an Deiscirt, mar a deir siad.
Measann daoine atá i gcoinne an réigiúnachais nár chóir an dá Iodáil a scaradh, mar titfidh an Deisceart as a chéile gan chomhar na réigiún eile.
Ach ba mhaith lena lán sa Deisceart féin tuilleadh cumh achta bheith acu. Níor mheas lucht an Deiscirt riamh go raibh tuiscint ag rialtas na Róimhe dá ndeacrachtaí agus dá néilimh féin.
Tá argóint eile i gcoinne an réigiúnachais a chloistear go minic: go mbeadh ceannach agus breabaireacht i réim sna réigiúin dá dtabharfaí cead a gcinn dóibh - bítear ag smaoineamh ar an Mafia sa Deisceart ach go háirithe.
Ach tuigeann muintir na hIodáile anois nach raibh mani pulite (lámha glana) ag aicme polaitíochta na Poblachta le fada.
Ní fheidhmíonn an seannáisiúnachas in Eoraip na réigiún. Má thagann deireadh leis an náisiúnstát amach anseo, ní de bharr Aontais Eorpaigh mhóir agus smacht "Sóivéideach" aige ar na ballstáit a tharlóidh sé - is é de bharr gur ficsean a bhí sa náisiúnstát nár aithin na difríochtaí réigiúnacha a bhí ann i gcónaí riamh.
Tá Liam Ó Muirthile ar saoire
