Ráth Cairn
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Nua-Ghaeltacht í Ráth Cairn (nó Ráth Chairn) atá suite i gContae na Mí le 70 bliain anuas. Agus an Phoblacht glactha ag an Ríocht Aontaithe i 1922, ba mhaith ar an rialtas nua Éireannach rud a dhéanamh an Ghaeilge a shábháil.
Sa bhliain 1935, d'aistríodh an rialtas timpeall 430 duine as a mbaile i nGaeltachtaí in Iarthar na Tíre go Ráth Cairn i gContae na Mí agus ghabh siad feirm agus scoil acusan.
Choinnil na daoine a dteanga nádúrthach an Ghaeilge, agus cuir siad brú ar an rialtas stádás mar Ghaeltacht oifigiúl a thabhairt ar an Cheantar sa Mhí, bhí an rud céanna i gceist le phobal Baile Ghib, pobal Gaeilgeoirí eile as Gaillimh.
Faoi dheireadh thug an rialtas stádás oifigiúl iad i 1967. Is iad Ráth Cairn agus Baile Ghib an t-aon Ceantar Gaeltachta i gCúige Laighean sa lá atá inniu ann, agus an t-aon Ghaeltacht in Oirthear na tíre a bhfuil stádás Ghaeltachta uirthi. Is í Gaeltacht Sheoige an Ghaeltacht is mó de réir daonáireamh 1991. Tá an Ghaeltacht seo suite i mBéal Feirste Thiar ach faraor níl stádás oifigiúla faighte ag Gaeltacht Sheoige riamh. Tá siad fós á iarraidh freagraí ó rialtas Éireannach agus Rialtas na Ríochta Aontaithe. Tá 30,000 duine ina gcónaí sa Ghaeltacht sin agus labhraítear Gaeilge gach lá ag 15,000, sin 50% ar a laghad.
Tháinig Roinnt Réaltaí as Ghaeltacht na Mí, ina measc ná Bláthnaid Ní Chofaigh as Ráth Cairn agus Hector Ó hEochagháin as Cheantar Bhaile Ghib. Is Curtha i Láthair iad an bheirt acu ar RTÉ, ach bíonn Hector le feiceáil go mór ar TG4 go minic chomh maith. Tá Hector naiscthe leis an t-Athbheochán na Gaeilge dá bharr a phearsa craiceáilte is suimiúl.
Cuireann Bláthnaid Ní Chofaigh agus Anna Nolan as Big Brother clár siamsaíochta i latháir ar RTÉ gach tráthnónna The Afternoon Show, thosaigh Bláthnaid amach ar chlár do dhéagóirí ab ainm Echo Island sna 1990í mar láithreoir.
I nGaeltacht na Mí, labhraítear Gaeilge Chonnacht. Ba as mórán don phobail ó Ghaeltacht Chonnamara i nGaillimh. Faraor ní labhair Gaeilge Laighean a thuilleadh le 200 bliain anuas.
Inniu, tá an phobail ag cuir brú ar an rialtas Baile Átha Buí a chuir istach sa Ghaeltacht, suite in aice le Ráth Cairn, téann daoine as Ráth Cairn ann chun séirbhísí a úsáid sa bhaile, ach bíonn méadú Gaeilge i mBaile Átha Buí le chloisteáil agus ceaptar go mbeidh sí ag teacht isteach an Ghaeltacht go luath le Ghaeltacht Bhéal Feirste.
