Uachtarán na hÉireann

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

Brat an Uachtarán a thógadh isteach i 1945

Ceann stáit na hÉireann is ea an tUachtarán na hÉireann. Bunaíodh an post seo le Bunreacht na bliana 1937 nuair a cuireadh post an Ghobharnóra, a bhí ina ionadaí ag Rí Shasana in Éirinn agus í ina ballstát de Chomhlathas na Breataine, ar ceal.

Is beag cumhachta atá ag an Uachtarán i ndáiríre ach amháín i gcás go bhfuil amhras air nó uirthi faoi dhlithe a reachtaíonn an Dáil.

[athraigh] Toghadh

De réir Airteagal 12 de Bhunreacht na hÉireann tá tosach ag an Uachtarán ar gach uile dhuine sa Stát, 'agus ní foláir dó na cumhachtaí agus na feidhmeanna a bheirtear don Uachtarán leis an mBunreacht seo agus le dlí a oibriú agus a chomhlíonadh'. Toghthar an tUachtarán trí vóta díreach an phobail ar mhodh an Aonvóta Inaistrithe agus ceart ag gach saoránach de chuid na hÉireann vótáil sa toghchán. Tréimhse seacht mbliana a chaitheann Uachtarán in oifig, agus is féidir é a atoghadh ar feadh tréimhse amháin eile de sheacht mbliana. Cónaíonn an tUachtarán in Áras an Uachtaráin i bPáirc an Fhíonuisce.

[athraigh] Dualgais

Is é an tUachtarán a cheapann an Taoiseach (Príomh-Aire) agus baill eile an Rialtais de reir molta nó ainmnithe ó Dháil Éireann. Is é chomh maith a achtaíonn gach dlí de chuid an Oireachtais agus atá in ardcheannas ar na Fórsaí Cosanta.. Chaith Eamon de Valera, Seán T. Ó Ceallaigh agus Pádraig Ó hIrighile dhá thréimhse san Áras agus tá Máire Mhic Ghiolla Íosa i lár a dara tréimhse anois bail ó Dhia uirthí.

[athraigh] Cumhachtaí

I measc cumhachtaí an Uachtaráin tá:

Baill an Rialtais, chomh maith le breithimh agus oifigigh eile a cheapadh
An Dáil a chomóradh agus a lánscoir
An tOireachtas a chomóradh
Ionadaíocht a dhéanamh ar son na ndaoine
Billí a shíniú agus a chur faoi bhreith na Cúirte Uachtaraí
Feidhmiú mar Ardcheannasaí na bhFórsaí Cosanta (Óglaigh na hÉireann)

Máire Mhic Ghiolla Íosa

[athraigh] Uachtaráin na hÉireann 1938-

Ba é Dubhghlas de hÍde, a toghadh gan iomaíocht, an chéad Uachtarán i 1938. Na hUachtaráin eile:

[athraigh] Naisc sheachtracha

Suíomh oifigiúl

Uachtaráin na hÉireann
Dubhghlas de hÍde \| Seán T. Ó Ceallaigh \| Eamon de Valera \| Erskine Childers \| Cearbhall Ó Dálaigh \| Pádraig Ó hIrighile \| Máire Mhic Róibín \| Máire Mhic Ghiolla Íosa

Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid.
Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh.

Retrieved from "http://ga.wikipedia.org../../../u/a/c/Uachtar%C3%A1n_na_h%C3%89ireann_296b.html"

Catagóirí: Síolta | Polaitíocht na hÉireann