Historia urbana de Delhi

Na Galipedia, a wikipedia en galego.

Delhi é mais ben un lugar de cidades. A sucesiva historia destas ao longo do tempo constitúe a historia de Delhi.

Ata oito cidades relevantes contabilízanse nun área triangular de 14 km ao longo da ribeira occidental do río Yamuna por 10 km ata as últimas estribacións dos montes Aravalli; as principales ao sur do centro actual[1].

[editar] Indraprastha

Indraprastha é a primeira, mítica capital dos Pandavas, aparece citada no Mahabharata: así cando a Yudhisthira, o maior dos irmáns pandavas, se lle concede esta terra, Krishna intercede ante o deus arquitecto Vishvakarman para que lle constrúa unha capital. Será Indraprastha. O certo é que se atopan vestixios arqueolóxicos do 500 aC (pode que ata do 1000 ac) xunto ao Yamuna, na ubicación do Forte Vello (Purana Qila)[2], e que ademais un poblado co nome de Indrapat existíu no lugar ata comezos do século XX cando os británicos deseñaron a actual capital Nova Delhi. Tamén existe unha semimítica dinastía Jat do norte de India e Pakistán, os Dhillon, un dos séus gobernante Raja Dhilu dícese fundou Dheli cara ao 800 aC e os séus descendentes mantiveron alí o poder ata o 283 aC.

En todo caso, semella que Indraprastha continuou coma cidade importante perante os períodos Maurya (320-185 aC) e Gupta (250-540), máis nun segundo plano fronte a posición dominante de Pataliputra (Patna) no val do Ganxes. Probablemente foi saqueada polos Hunos (400-500).

[editar] Epoca Rajput

O medievo comeza coa construcción do Forte Lal Kot no 731 ao suroeste de Indraprastha (nas cercanías do posterior Qutb Minar). Os Rajput, clan guerreiro antiquísimo proveninte do Rajastán, comeza a instalarse nos arredores do que hoxe é Delhi dende o século VII ao través dunha das súas dinastías, os Tomaras. Semella que en Suraj Kund, fundada por Surajpal, no límite sur da cidade co estado de Haryana e onde hay un templo estanque do século XI dedicado a deidade solar[3], poidera estar o primitivo asentamento dende o que o rey Anangpal I decidira fundar nas cercanías Anangpur (hoxe aforas de Faridabad), e no 731 o forte de Lal Kot uns kilómetros ao noroeste.

En todo caso, no 736 xunto ao forte, fundan a cidade de Dhillika o Dilli (Lal Kot), no que hoxe é o barrio de Mehrauli, tal vez coma capital do seu reino de Haryana[4][5]. O nome rememora a cidade do mítico Raja Dhilu e tal vez fora construída sobor das ruínas daquela outra.

No 1180 os rajput Chauhan de Ajmer conquistan Lal Kot e o seu rey Prithviraja III (Rai Pithora), héroe hindú, último en reinar antes da chegada dos musulmáns, amplía a cidade (3,4 km2) construíndo baluartes con sete portas e templos e a renomea Qila Rai Pithora.

[editar] Sultanato de Delhi

Os musulmáns apodéranse da cidade a partires de 1191 establecendo o agora chamado Sultanato de Delhi en 1206. Para conmemorar a súa victoria sobor dos rajputs constrúen a que será primeira mezquita en India, a Quwwat al-Islam co séu magnífico alminar, o Qutb Minar, de 75 metros de altura[6][7]. O complexo, agrandado ao longo do século XIII convértese no centro da cidade.

O segundo sultán da seguinte dinastía, Alaudín Khilgi, manda construir a partires de 1303 unha nova cidade fortificada a uns 4 km ao nosleste do Qutb Minar: Siri [8]. De planta oval e muralla de cascotes con sete portas e 1,7 Km2. Tamén mandou construir nela un pazo de mil pilares e para o abastecemento de auga, un enorme estanque no aledaño Hauz Khas, ao oeste.

Pola súa parte, o fundador da seguinte dinastía Giyat al-Din Tughlaq, constrúe tamén a súa propia cidade fortaleza: Tughlaqabad[9], ao leste do Qutb Minar. O fai en somentes tres anos, de 1321-4, mais a imprevisión respecto ao abastecemento de auga fixo que nunca chegara a ocuparse plenamente e catro anos despóis é abandoada[10]. Aos 2,2 km2 do recinto engadíuse polo sur o apéndice de Adilabad(1325), outra fortaleza do sultán seguinte, fillo de Giyat ademáis da tumba déste último, fortificada tamén[11].

Mentres, a cidade real extendíase entre Qila Rai Pithora e Siri. Para protexer o espacio intermedio, que xa estaba moi poboado, o antedito sultán fillo de Giyat, Muhammad bin-Tughlaq manda facer un cinto completo de murallas [12]e a cidade resultante noméase Jahanpanah(literalmente "refuxio do mundo")(1327). Foi o tempo no que o sultanato acadou a súa plenitude, gobernando case que todo o subcontinente.

Como non, o sultán que lle sucedéu, Firuz Shah Tughlaq, construíu a sua vez unha cidade de seu: Firuzabad. Foi no 1354, pero desta vez moi ao norte, a beira do Yamuna, perto do centro actual. A cidadela era un recinto fortificado de dez hectáreas [13] con palacios, mezquita e o "baradari" para o Pilar de Asoka, traído dende Ambala[14][15].

En 1398 o mongol Timur (Tamerlán) conquista a cidade saqueándoa e arrasándoa. Mata o escraviza a maior parte da poboación polo que Delhi queda reducida a un montón de ruinas.