Ido-literaturo
From Wikipedia
Me nur aludos koncize l'Ido-literaturo. Fakte en la komenco dil 20ma yar-cento, l'Ido-literaturo komencis brilante, ma pos la krizo di 1927-28, l'Ido-literaturo e l'Ido-movemento divenis senviva dum longa tempo. Esas mencioninda libreti tradukita olim, quale: Makedonia a la Makedoniani. La texto redaktita en 1913 duras esar aktuala nunepoke. Samatempe aparis la klasikajo Nova Horizonti, qua esas filozofiala e framasona verko da J. Barral.
Dum la unesma mondo-milito aparis Buddho e lua doktrino, qua savigas la Budista-doktrino da nesavanti pri ol. En 1923 aparis remarkinda verko, nome l'antologio di la Hungara literaturo dil epoko. La tradukita texti esas generale en bona klasika linguo ed havas mem kelkafoye stilo eleganta. Dum la yari 1920, la katolika Idisti tradukis libreti pri vivi di santi. Tre bona libro esas la tradukuro dil Franca pia teatrajo Esther da Jean Racine e tradukita ad Ido da kanoniko Guignon. Ica libro tradukita en bona klasika Ido-linguo esas mem plu bela ed eleganta kam la originalo en la Franca. Ol esas un ek la somiti dil Ido-literaturo.
Asertesis dal iniciinti di Ido, (Otto Jespersen e Louis Couturat), ke l'Ido-linguo ne esus vere apta por poezio e ke l' unesma tasko di Ido esas simpla komunikado. Konsiderante ta aserti da Jespersen e Couturat, esas remarkinda fakto ke multa poeti esis atraktita dal eufonio e bona expresebleso di Ido e konseque, malgre omno poemifis. O forsan, ke multa skriptisti esis instigata poemifar pro ke Ido esas ecelanta linguo por poezio. Dum la posa yari produktesis bela, originala Ido-poemi. La maxim konocata Ido-poeto esas, sendubite, Andreas Juste (Belgia). Lua alta-qualesa poemi e granda produktemeso esas remarkinda. Altra poeti esis Lui Pasko (Hispania), Jean Houillon (Francia), Gilbert H. Richardson (Britania), Jules Gross (Francia), ed altri. Hodie, ni juas la poemi da Heidi Neussner (Germania), Friedrich Porzenheim (Germania) e Gonçalo Neves (Portugal). Maxim recenta stelo es l'Irlandana poetino Tatanka, qua poemifas originale en Ido.
Ni mustas vartar til la yari 1970 por havar la poemi da Andreas Juste, qui rivivigas nia literaturo. Notinde ke anke s-ro Juste editis antologio dil Ido-literaturo depos la komenco til la fino dil yari 1940. Fine en recenta tempi, ni havas Hans Stuifbergen e lua tradukuro di la vivo dil Franca poeto Arthur Rimbaud. E la verketo pri cienco-fiktivajo (la unesma en Ido) da G. T. Romanin, nome La suno di Tiahuanako publikigita unesmafoye en 1999 e rieditita en 2004. En 2005 il publikigis la satiro "Skandalo en Roseringen", editita da Editerio Krayono. La granda literaturala sensaciono di 2005 esis "La Sucedanto", detektivo-romano originale skriptita en Ido, da Eduardo A. Rodi (Arjentinia).
2006 es la yaro en qua aparis libreto pri l'olima est-Germania "GDR 66" da Robert Pontnau (Francia). Tradukuri aparis ed editesis di "La Princeto" ("Le petit prince") da Antoine de Saint-Exupéry e "Pinochio" da Carlo Collodi, amba verki tradukita da Fernando Tejón (Hispania). Da la sama tradukero aparis tradukuro di famoza teatrajo da William Shakespeare "Romeo e Julieta".
En Progreso nr. 300 (1994), numero ecelante kompozita da Andreas Juste, multa atenco grantesis a la (richeso dil) Ido-literaturo.
