კავკასიური ენები
ვიკიპედიიდან
ტერმინი კავკასიური ენები მიუთითებს სამხრეთ-აღმოსავლეთ ევროპისა და დასავლეთ აზიის მიჯნაზე მდებარე კავკასიის რეგიონის ხალხთა (დაახლ. 7.000.000 ადამიანი) მრავალფეროვან ენათა ჯგუფზე. ლინგვისტური კვლევების კლასიფიკაციით ეს ენები ერთიანდებიან რამდენიმე ენათა ოჯახში, რომელსაც მცირე მსგავსება აქვთ ან სრულიად არ ემსგავსებიან ერთმანეთს. ზოგიერთ მათგანს კავკასიის რეგიონს გარეთ მონათესავე წევრი არ გააჩნია. ალტერნატიულად ქართველი ლინგვისტი არნოლდ ჩიქობავა ამ ენებს იბერიულ-კავკასიურ ენებში აერთიანებს.
[რედაქტირება] ენობრივი ოჯახები
კავკასიური ენები იყოფა ოთხ ენობრივ ოჯახად, მრავალრიცხოვანი სუბ-ოჯახებით. ეს ენებია:
- სამხრეთ კავკასიური, ასევე წოდებული, როგორც ქართველური ოჯახი:
- ჩრდილო-დასავლეთ კავკასიური, ასევე ცნობილი როგორც აბხაზ-ადიღეური, ჩერქეზული ან პონტიური ოჯახი:
- აბხაზ-აბაზური
- აბაზა (24.449)
- აფხაზური (79.385)
- ჩერქეზული
- ადიღე (ჩერქეზული) (96.331)
- ყაბარდო (ჩერქეზული დიალექტის ჩათვლით) (311.078)
- უბიხური (მივიწყებულია)
- აბხაზ-აბაზური
- ჩრდილო-ცენტრალური კავკასიური, ან ნახური ოჯახი:
- ჩრდილო-აღმოსავლეთ კავკასიური, ან დაღესტნური ოჯახი:
- ავარული (385.043)
- ანდი-დიდოური:
- ანდის ენები:
- ანდი (9.000)
- ბოთლიხი (3.000)
- ღადაბერი (2.500)
- ქარათა (5.000)
- ახვახი (5.000)
- ბაღვალალი (4.000)
- თინდი (5.000)
- ჭამალალი (4.000)
- დიდოს (წეზი) ენები
- ცეზი (დიდო) (7.000)
- ხვარში (1.000)
- ჰინუხი (200)
- ბეჟთა (2.500)
- ღუნძიბი (600)
- ანდის ენები:
- ლაკური (82.010)
- დარგო (227.302)
- კაჟტაკი
- კუბაჩი
- ხინალუღი (1.000)
- ლეზგიური ენები
- არჩი (1.000)
- ტაბასარანი (54.574)
- აღული (8.782)
- რუთული (11.933)
- წახური (10.719)
- ბადახი (1.000)
- უდი (4.000)
- ლეზგი (304.087)
- ყრიწი (6.000)
[რედაქტირება] რესურსები ინტერნეტში
- TITUS-ის ენათა რუქა
- აშშ-ის ცსბ-ს ეთნოლინგვისტური რუქა
- მეთიუ დრაერის ლინგვისტური რუქა
- წითელი წიგნის რუსეთის იმპერიის ხალხთა კავკასიის განყოფილება
- იბერიულ-კავკასიური კავშირები ტიპოლოგიურ პერსპექტივაში — ბასკთა, ქართველთა და სხვა ერგატიულ ენათა ღრმა ლინგვისტური ანალიზი.
- ა. ჩიქობავს ლინგვისტიკის ინსტიტუტი, საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია
- კავკასიურ ენათა ატლასი (იური კორიაკოვის მიერ)