Уикипедия:Іздеу

Уикипедиядан

Лақап: WP:SEARCH

Бұл мақалада Уикипедияның іздеу қызметінің жалпы шолуы мен Google секілді сыртқы іздеу құралдарының пайдалануына тиісті жалпы мағлұмат беріліп тұр.

Contents: 1 Уикипедия іздестіріуі 2 Сыртқы іздеу құралдары 3 Әр шолушыға тиісті көмек 4 Тағы қараңыз

[өңдеу] Уикипедияның іздестіруі

Уикипедия
Біз туралы Іздеу Бетті өңдеу Жиі Қойылатын Сауалдар Анықтама
Бағыттау
Порталдар Санаттар Таңдамалы беттер А-Я әріп тізімі
Ұстанымдар
Бейтарапты көзқарас Расталанылу - Жеке зерттеуді қоспаңыз Қайнарлардан дәйексөз келтіру Бұл - Уикипедия емес Сыртқы сілтемелер

[өңдеу] Тиімді іздестіру

Төменде іздестіруіңіздің тиімділігін арттыра алатын бір неше ақыл-кеңес беріліп тұр:

[өңдеу] Нәтижелерді шектеу

• Сөздің қайсы бірі: Әдепкіден Уикипедия іздестіруі сұранысқа енген сөздердің қайсы біріне нәтиже іздейді. Мысалы, іздеу құралы сұранысы сіз іздеген болар сөздің екеуі де енген нәтижелерден басқа, тек «іздеу» сөзі еніп, «құрал» сөзі жоқ, не «құрал» сөзі енген, «іздеу» сөзі кірмеген нәтижелерді де қайтарады.
• Сөздің барлығы: Тек сұраныстың барлық сөзі енген нәтижені қаласаңыз, әр сөздің алдына «+» белгісін қойыңыз: +іздеу +құралы сұранысы тек екі сөзі де енген беттерді қайтарады — бұл Google-дың әдепкі әдісі секілді болады. Бұған қоса, сұранысыңызға тырнақшалар енгізу арқылы фразалық іздестіру өткізуіңіз болады: "іздеу құралы" екі сөздің қатар келетін беттерді ғана қайтарып, алдыңғы үлгімен салыстырғанда азырақ нәтиже әкелуі тиіс.
• Кейбір сөздерсіз : кейбір сөздердің іздестіруіңізге енбеуін қаласаңыз, сол сөздің алдына «-» белгісін қойыңыз: іздеу -құралы

Бульдық іздестіру де мүмкін: «AND»(және), «OR»(немесе), және «NOT»(емес) операторларын пайдаланыңыз.

[өңдеу] Жалпы және қысқа сөздерден сақтаныңыз

Егер іздестіруіңізге жиі кездесетін сөзді (мысалы, «мен», «пен», «бен», «және» т.б.) енгізсеңіз, тым көп нәтиже қайтарылуы ықтимал. Уикипедия қолданатын Lucene тізімдеу жабдықтамасы сандарды елемейді.

[өңдеу] Бәдел нышандар(Wildcards)

Егер қаласаңыз, кейбір шектелген бәдел нышандарды қолдана аласыз. Көбірек мағлұмат үшін http://www.mysql.com/ серверіндегі «бүкіл мәтіндік іздестіру» бетін және қарап көріңіз. Бірақ бәдел нышандар іздестіруі баяулау болатынын айтып өтейік, сондықтан серверімізді тым жүктеуден сақтаныңыз.

[өңдеу] Дара тырнақшаға алынған сөздер

Егер мақала ішіндегі сөз дара тырнақшаға алынған болса, бұл сөзді тек іздеу сұранысыңызда сөзді тырнақшаға алу арқылы таба аласыз. Бұндай жағдайдың әдейі тіленілуі сирек болғандықтан, дара тырнақшаның орнына қос тырнақшаны қолданған жөн болар. Қос тырнақша үшін бұндай сауал тумайды. Көбірек мағлұмат үшін нақыш нұсқамасын көріңіз.

Апостроф дара тырнақшаға тең болады, сондықтан дара тынақшасы бар (шет тілдегі) сөздер апостроф арқылы табыла алынады. Ағылшынның апостроф пен s жұрнағы бар сөздер бұл ережеге кірмейді, сондықтан сұранысқа еш апостроф не s жұрнағын енгізбей-ақ табылуы тиіс.

[өңдеу] Әдепкіден іздестірілетін есім аялары

Іздестіруіңізді әдепкіден белгілі бір есім аяларымен шектегіңіз келсе, бұны қатысушының бапатауларында белгілеуге болады. Іздестіруіңізге басқа да есім аяларын енгізгіңіз келетін болса, іздестіру нәтижелері бетінің төменгі жағында бар арнайы аумақта талдауыңызды белгілеңіз. Шолғыштың түріне қарай, кейбіреулерінде күші жойылуына қарамастан құсбелгі көздері белгіленіп қала берілуі мүмкін! Сенімсіз болсаңыз, құсбелгіні алып тастап, қайта қойыңыз.

Сурет есім аясынан іздестіру — суреттердің сипаттамаларынан іздестіруді білдіреді, яғни іздестіру сурет сипаттамасының бірінші бөлігінен жүргізіледі.

[өңдеу] Қайнар мәтіні ізделінеді

Іздестіру қайнар мәтіні (өңдеу алңында көрінетін мәтін, уики мәтіні деп те аталынады]] ішінен жүргізіледі. Бұл әсіресе таяқша сілтемелерге, уикиаралық сілтемелерге, арнайы қаріптерге (егер ê қаріпі қайнарда ê ретінде енгізілсе, бұны табу үшін ecirc деп енгізу керек) және т.б. тиіс.

[өңдеу] Іздестіру тізімін жаңартудағы аялдау

Тиімділік және басымдылық себептерінен, ең соңғы өзгерістер сол сәтте іздестіруге жетімді болмауы мүмкін.

[өңдеу] Бірнеше тілдегі Уикипедия іздестірулері

• Бірнеше тілдегі Уикипедия іздестірулері Google кеңейтілген іздестіру қызметі арқылы, не Google іздеу алаңына site:.wikipedia.org сөйлемін енгізу арқылы өткізе алынады.
• Qwika сайтында ағылшынша, немісше, французша, жапонша, итальянша, датша, португалша, испанша, грекше, кәрісше, қытайша and орысша тізімдер бар. Мағлұмат бұл тілдердегі түпнұсқасында жәде машиналық ағылшынша/ағылшыннан аудармасында берілген.
• Lumrix: AJAX технологиясын қолданатын Уикипедия іздеу құралы.

[өңдеу] Сыртқы іздеу құралдары

Домен ішінен іздеу қызметін неше түрлі іздеу құралдары қамтамасыз еткен соң, бұл құралдармен Уикипедия ішінен іздеуіңізге болады. Бұл жағдайда іздестіру шолғыштың көрсететіне негізделіп, уики қайнар мәтінінен іздеуге болмайды. Шолғышыңыздың түріне қарай, құралдарды пайдаланып bookmarklet функциясы арқылы Уикипедия ішінен іздестіре аласыз.

Жалпы, сыртқы іздестіру құралдары Уикипедия өз іздестіруінен жылдам болады. Бірақ, іздестіру құралының жадысындағы мағлұмат тізімдеу кезінде жиналған дерекке негізделгеннен кейін, іздестіруіңіз жаңадан жасалған беттерді қайтармауы мүмкін. Сол сияқты, іздестіру құралының жадысындағы мағлұматтың ескеріп кетуі ықтимал. Және де, дағдылы іздестіру нәтижелерінде Уикипедия айналарының беттері Уикипедия өзінің мақалаларынан жиілік деңгейі жағынан жоғары болуы мүмкін. Бұл іздестіру құралының оңтайландыруына байланысты болады.

Келесі іздестіру құралдары Уикипедияны ерекше өндейтіндіктен, аталған мәселелер кедергі болмас:

• Yahoo! сайтымызды өзінің мазмұн жинау бағдарламасына енгізіп, дерекқорды жиі жаңартып тұрады.
• Clusty дерекқорымызды жиі жүктеп өңдеп отырады, және де аутоматтық қысқа көшірмелер (automatic abstracts) мен кескін нобайларын тудырып, айдату сілтемелерді, айрықты беттерді, санаттарды ажыратып талдайды.
• Qwika тек уикилерді ғана тізімдегесін, айналар нәтижелерде берілмейді.

[өңдеу] Google

Төмендегі сілтемелерге еру арқылы Google іздеу құралын пайдаланып Уикипедиядан іздестіру өткізе аласыз. Іздестіруіңізді не тек қазақша, не тек ағылшынша, не барлық тілдерде жүргізуіңізге болады. Google бүкіл есім аяларын тізімдейді.

• Барлық тілде іздестіру
• Тек қазақ Уикипедиясынан іздеу
• Тек ағылшын Уикипедиясынан іздеу

Егер Google-ды жиі қолданып отырсаңыз, мүмкін Google Құралдар Үстелін орнатуды пайдалы екен деп табарсыз. «Осы тораптан іздеу» түймесін пайдалана отырып, қазақ Уикипедиясынан сол мезетте іздестіруіңізге болады. Ресми Google Құралдар Үстелі Internet Explorer (Windows және Mac) және Firefox (осы шолғыш жұмыс істейтін бүкіл амалдық жүйелерде жұмыс істейді) шолғыштары үшін жасалған.

[өңдеу] Yahoo!

Төмендегі сілтемелерге еру арқылы Yahoo! іздеу құралын пайдаланып Уикипедиядан іздестіру өткізе аласыз. Іздестіруіңізді не тек қазақша, не тек ағылшынша, не барлық тілдерде жүргізуіңізге болады.

• Барлық тілде іздестіру
• Тек қазақ Уикипедиясынан іздеу
• Тек ағылшын Уикипедиясынан іздеу

Егер Yahoo!-ды жиі қолданып отырсаңыз, мүмкін [Yahoo! Companion Toolbar құралдар үстелін орнатуды пайдалы екен деп табарсыз. "Search Only the Current Site" түймесін пайдалана отырып, қазақ Уикипедиясынан сол мезетте іздестіруіңізге болады. Ресми Yahoo! Companion Toolbar үстелі тек Internet Explorer не Mozilla шолғыштары орнатылған Windows үшін ғана жасалған.

[өңдеу] Qwika

Qwika is designed specifically to index wikis. Its main index is Wikipedia. It includes:

• all namespaces of Wikipedia
• English machine-translated into German, French, Japanese, Italian, Dutch, Portuguese, Spanish, Greek, Korean, Chinese and Russian.
• The above languages machine translated into English.

This can assist editors contributing to non-English Wikipedias by being able to search in their own language across the entire English version and then view the machine-translated version in their language.

• Qwika main page and explanation

[өңдеу] Clusty

By following the link below, you can use the Clusty search engine to search and cluster Wikipedia in English only.

• Search and Cluster English Wikipedia with Clusty

If you frequently search via Clusty, consider installing the Clusty Toolbar (beta). Selecting the «Encyclopedia» search source allows you to quickly search the English version of Wikipedia. The Clusty Toolbar is available for Windows with Internet Explorer and Mozilla Firefox (beta).

[өңдеу] LuMriX

LuMriX is a dynamic query tool which uses lookahead to predict search terms in a list, similar to Google Suggest.

By following the link below, you can use the LuMriX search engine to search different language versions of Wikipedia.

• Search Wikipedias with LuMriX

If you frequently search via LuMriX, consider installing the LuMriX Firefox Search Plugin (works on all operating system platforms for which Firefox is available, such as Windows, Linux and Mac OS X).

[өңдеу] Wikiwax

Wikiwax is a dynamic query like LuMriX. It only searches English Wikipedia, but shows more list entries.

• WikiWax Index to Wikipedia

[өңдеу] Other

Here are more Уикипедия:Tools which make searching more convenient.

[өңдеу] Әр шолушыға тиісті көмек

[өңдеу] Using Mozilla to automatically search

Listed below are ways to search Wikipedia with Mozilla-based browsers, including Mozilla Suite, Mozilla Firefox, and Netscape 6 and 7.

[өңдеу] Search Wikipedia from the sidebar search tab or address bar

Works with: Mozilla Suite, Mozilla Firefox, Netscape 6/7.

Mozilla and Netscape 6 & 7 come with a sidebar that allows a user to search the Wikipedia site, and Firefox has a toolbar item to do the same. To install the search plugin that tells Mozilla how to search Wikipedia, do the following:

1. Go to one of the following sources of Wikipedia search plugins. The Mycroft plugins are sometimes out of date, and plugins from the second source may work better.
   1. Original search plugins from Mycroft
   2. Updated search plugins
2. There are versions for many languages, so pick the language local to your area.
3. If JavaScript is enabled, clicking on the name of the search plugin will automatically install the search plugin.
4. If you can't install the search plugin automatically, the second source above lets you right-click on the plugin and save it to disk, or download a ZIP file containing all available plugins. Save the downloaded .src file in the searchplugins directory where Mozilla is installed and restart the browser to use the new plugin.

To make Wikipedia your default search engine in Mozilla, Beonex Communicator, and Netscape 6/7:

1. Go to Edit, Preferences.
2. Expand the Navigator tree and choose Internet Search.
3. Choose Wikipedia as your default search engine.

With Wikipedia selected as your default engine, searches can be conducted via the search sidebar tab, search box, or the web address bar.

[өңдеу] Search Wikipedia using a bookmarklet

Works with: Mozilla Suite, Mozilla Firefox, Netscape 6/7.

Wikipedia can also be searched via a bookmarklet.

In Mozilla Firefox, follow these steps:

1. Right click in the search field at the top of the page, and select «Add a Keyword for this Search».
2. Enter «Wikipedia Quicksearch» for the name.
3. Enter «w» (without the quotes) for the keyword.
4. Change the bookmark folder if you wish, and click «Add».

In Mozilla Suite, Netscape 6/7 and Beonex Communicator, follow these steps:

1. Right click on the following web address and select «Bookmark this link»: http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Search?search=%s
2. Go to Bookmarks, Manage Bookmarks. Choose the bookmark you have just created. Highlight the Bookmark and click Properties.
3. In the dialogue that comes up, put a lowercase w in the keyword box.
4. Click OK and close the properties box, then close the bookmark manager.

In Camino, use the Mozilla Suite directions. Use Get Info (cmd-I) in the bookmarks manager to bring up the properties dialogue.

To search, go to the web address bar, enter «w SEARCH_QUERY» (without the quotes), and press enter.

[өңдеу] Javascript in Bookmarks

Javascript can bring additional functionality to your bookmark. The following javascript can be pasted in as the 'Location' of a new bookmark created manually, for example in the 'Manage Bookmarks' window of Firefox. If you highlight a word in a webpage then hit the new bookmark, javascript grabs the word you have selected and uses that to perform the search. If no word is highlighted, you will be prompted to enter one.

javascript:x=escape(getSelection());if(!x)%7Bvoid(x=prompt('Enter%20Word:',''))%7D;if(x)window.location='http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Search?search='+x

The whole thing should be pasted in as a single line without spaces for it to work.

[өңдеу] K-Meleon

K-Meleon has a search button that can be used to search Google. You can change it to search Wikipedia instead, by:

1. Close K-Meleon.
2. Open up prefs.js with a text editor. The file should be in your K-Meleon\Profiles\PROFILE_NAME\RANDOM_STRING.slt\ directory.
3. Add this line, and save prefs.js.

user_pref("kmeleon.general.searchEngine", "http://en.wikipedia.org/wiki/Special:Search?search=");

Open up K-Meleon and press the search button to search Wikipedia. To go back to Google or to use another search service, edit prefs.js and delete the added line

Make sure K-Meleon is closed before editing prefs.js.

[өңдеу] Opera

All Opera versions 6, 7, and 8 use a customizable text file called search.ini. This file should only be edited while Opera is not running. The following example replaces one of the existing pre-defined search engines. It is up to the user to avoid conflicts of shortcut key (key=). By default 'w' is taken by the download.com search, so either this or the Wikipedia one should be changed. Furthermore the 'Search Engine ##' should be replaced with a free number: '12' is free by default. The Search.ini editor makes editing trivial (see external link).

[Search Engine ##]
Name=&Wikipedia
URL=http://www.wikipedia.org/w/wiki.phtml?search=%s
Query=
Key=w
Is post=0
Has endseparator=0
Encoding=utf-8
Search Type=8

[өңдеу] Opera 8

Opera appears to take a copy of the «search.ini» and load it into an internal buffer of some type. After editing the file with your new entry you must change the «File Version» at the top of the file to allow for your changes to be seen in the browser.

A new kind of search system has been added to Opera, which no longer requires manual editing. This will create a button on the mainbar, which can then be put anywhere you wish, even in the start panel.
See http://nontroppo.org/opsed/download.php?dd=e&plugin=100&type=SE7 for a Wikipedia search button.

[өңдеу] Opera 9 (Preview)

Just right-click on the search field you want to create a search with and click «Create search». The following dialog is really simple. You just have to select a name for the search and a search shortcut. It even alerts you if the shortcut you want is already in use.

[өңдеу] Opera 9 (Final)

Go to Tools -> Preferences -> Search and either Add a new search engine, or edit an existing one, such as Download.com. Recommended parameters are:

Name: &Wikipedia
Keyword: w
Address: http://www.wikipedia.org/w/wiki.phtml?search=%s

[өңдеу] Older Versions

Most importantly, in 7.0, you should back up your customized search.ini because the file is overwritten by the Opera installer. This is no longer true in 7.10 and later.

In Opera 6 and 7.0, the menu accelerator letter is defined by the & in the name. In current versions the accelerator is automatically generated and may no longer be the same as the key.

[өңдеу] More information

• Search.ini editing tool — makes it easier to add search engines
• How to edit Opera's search.ini (recommended reading prior to hand-editing search.ini)

[өңдеу] Searching with TomeRaider

After downloading the Уикипедия:TomeRaider database one can search the Wikipedia version offline. One can also search for parts of words.

To search the text that appears only in the page history, you must export the text to XML format first.

[өңдеу] If you cannot find an appropriate page on Wikipedia

If there is no appropriate page on Wikipedia, consider creating a page, since you can edit Wikipedia right now. Or consider adding what you were looking for to the Requested articles page. Or if you have a question, then see Where to ask questions, which is a list of departments where our volunteers answer questions, any question you can possibly imagine.

[өңдеу] Тағы қараңыз

• Уикипедия:User preferences help, «Search result settings» section.
• Уикипедия:Go button