Paumebuimke
Van Wikipedia
Dit artikel is gesjreve in 't Valkebergs. 't Weurt gewaardeerd óm in dit artikel 't Valkebergs aan te hauwe of aan te gaeve welk anger dialek gebroek is.
't Paumebuimke (Nederlands:Palmboompje) ies de plantesoort Buxus sempervirens oet de Paumeboumfamilie. Oarsjprónkelik ies de plant aafkómstig oet 't Mieddelands-ziègebeed, meh ze kump ouch veur in Zuud-Belsj, Frankriek en Ingeland. ’t Gesjlach Buxus (Latiens veur palmboum) tèlt 40 soorte.
[bewirk] De plant
’t Sjtruukske ies greunblievend mèt tegeneuverein sjtaonde blaedsjes. Van bove dónkergreun glimmend, van óndere geelgreun. 't Paumebuimke weurt es tuinplant gekweek. 't Kènt, nao väöl jaore, tot boum oetgreuje. De bleuj ies greun-gaelig in gruupkes bie-ein, in mièrt en april. Klein blievende soorte weure langs borderreng of es hègkskes geplant. Ze kènne in allelei vörme gesjnoeid weure. Vermeerdering gebeurt door sjtekke.
[bewirk] Paumehout
’t Hout, paumehout geneump, ies aafkómstig van twiè Buxus-soorte. ’t Turks paumehout, (boxwood of bux), aafkómstig van B. sempervirens, greujt in Europa en Azië, haet ’n zjwoarder en vaster kwaliteit es ‘t East-London paumehout of Cape box (B. macowan) oet 't zuje van Afrika. Vanwege zien fien nerve ies ’t lestig te sjpliete, meh good te bewèrke. De kleur ies liech tot sóms dónkergeel. ’t Duurzaam hout weurt gebruuk veur blaosintrumente, móndsjtökker, boetseersjpatele, handvatte en sjtele van gereidsjap, lienetrèkkersj veur de sjoester en zadelmeker, lineale en meetlatte, inlèkwerk, houtdrièjwerk en sjniejwerk.
’t 'Hout' van de palm haet ’n ander sjtructuur es dat van ‘ne loofboum of naoldboum en ies neet gesjiek veur tummer- of sjrienewerk.
[bewirk] Folklore
Op 't fiès van Paumezóndig weure de tekskes van dees plant gebruuk um paumepaosjes te versere. Tekskes weure in de katholieke kèrk gewiejd um ze te gebruke ter aafwering van ónheil.
