Keilschrift
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
D Keilschrift isch die eltischti Schrift wo s je ge het. Si isch vo de Sumerer öbbe 3000 vor dr Ziitwändi entwicklet worde us erä Bildschrift wo im schboote vierte Johrduusig in dr Uruk IV Ziit bruucht worden isch. Die Sumerisch Keilschrift isch mit Abassige bruucht worde, für zum in andere Schbrooche z schriibe: Akkadisch, Elamitisch, Hethitisch, Luwisch, Hurritisch und Urartisch. S het au Iifluss gha uf d Schrifte vom Altpersische und vom Ugaritische.
Inhaltsverzeichnis |
[ändere] Gschicht
D Keilschrift isch vo öbbe 3000 vor dr Ziitwändi [1] in Mesopotamie bruucht worde. Um 1400 isch si die meischtverbreiteti Schrift im Middlere Oschde gsi, wo au vo dä Ägypter bruucht worden isch im Verchehr mit Chliiasie und Mesopotamie. [2] Die letschti bekannti Inschrift isch vom Johr 75 noch dr Ziitwändi.
Ihri Form isch ä Funktion vom Schriibmaterial, Dondafele wo mä mit emä Schriibgriffel d Schriftzeiche z erscht iigritzt, schbööter aber iidruckt het. S Ändi vom schdumpfe Griffel isch diefer iinedruckt worde und so si die typische keilförmige Schdrich entschdande, wo dr Schrift ihre hütig Name gä.
[ändere] Bischbil: Entwigglig vom Zeiche SAG, "Chopf"
Bild 1: s Bildschriftzeiche für 'Chopf' - 3000 vor dr Ziitwändi
Bild 2: s gliich Zeiche, aber um 90 Grad dreiht - 2800
Bild 3: Abschdraktion vom Zeiche, wie me s in alte Monumentalinschrifte vo 2600 cha gseh.
Bild 4: S gliich Zeiche in Don iidruckt, 2600
Bild 5: Schboots dritts Johrduusig.
Bild 6: Die altassyrischi Schriibwiis wie si im Hethitische bruucht worden isch - früeis zweits Johrduusig.
Bild 7: Die vereifachti assyrischi Schriibwiis vom erschte Johrduusig vor dr Ziitwändi.
[ändere] Entzifferig
S Interässi vo de Europäer an dr Keilschrift isch scho im 18. Johrhundert gweckt worde, wo dr Dän Carsten Niebuhr 1756 z Persepolis Inschrifte abgschriibe het, wo in zwei verschiidene Keilschrifte gschriibe und in drei Schbrooche abgfasst gsi si. Die erschti Keilschrift wo het chönne entzifferet wärde isch die altpersischi gsi. Das isch im dütsche Schbroochwüsseschaftler Georg Friedrich Grotefend (1775-1853) 1802 glunge.[2] Dr Ängländer Henry Rawlinson vo dr British East India Company het im Johr 1835 anderi dreischbroochigi Inschrifte entdeggt. Eini drvo isch uf Babylonisch gschriibe gsi, emenä Dialäkt vom Akkadische. 1842 het dr Paul Émile Botta Niniveh usgrabt und im Assurbanipal si Bibliothek gfunde. Das het em Rawlinson und em Ägyptolog Edward Hincks ghulfe bis 1852 öbbe 200 Schriftzeiche z läse. Dr Julius Oppert het 1869 die Sumerischi Schrift und Schbrooch identifiziert.
