Castiello de San Esteban de Mon Chardín
De Biquipedia
Lo castiello de San Esteban de Mon Chardín u Castiello de San Esteban de Deyo ye un castiello de lo sieglo X, situado á man de Billamayor de Mon Chardín (Nabarra), en un pueyo de 890 m clamato Mon Chardín.
De lo rezinto meyebal de lo castiello quedan nomás que los biellos muros de piedra arenisca e lo biello alchub, drentro d'una casa de teito abobedato. Las murallas creyan un rezinto plano on se troba una ermita de costruzión tardana. Tamién bi ha restas de la torre de omenache. Lo castiello mide uns setanta y dos metros de largo y en la suya parte més ampla uns trenta.
[editar] Istoria
Esiste cronica de que lo setioron las fuerzas de Carlomaño cuan se'n tornaban de Saraqusta.
La leyenda diz que i ye apedecato lo rei Sancho Garzés I de Nabarra, qui prenió este castiello á los moros en 908. Este castiello yera estratechico por ser la puerta pa poder meter exerzitos nabarros en la Bal de l'Ebro.
[editar] Nome
Lo nome Mon Chardín (Mont Jardin en grafía SLA) tamién ye lo de lo mont que manda la poblazión, mont que teneba como nome més antigo Deyo, clamando-se lo castiello tamién Sant Estevan de Deyo.
La tradición diz que lo nome més autual probién de lo rei Sancho Garzés, que i ye apedecato; Mont Jardín sería una contrazión de Monte Garcini u Mont de Garzés. bels autors como Mikel Velasco en su Glosario de rutas consideran que Mon Chardín ye nomás un compuesto de Mont e Chardín.
En los testos meyebals lo claman Castiello de Sant Estevan de Mont Iardin (por exemplo en 1223, en la donazión de lo bispe de Pamplona á lo rei) con atras barians graficas, emplegando las grafías nabarras yll, ill.