Chodigo

De Biquipedia

Os chodigos (en ebreu:יְהוּדִים, Yehudim; yidix: ייִדן, Yiden) son os seguidors d'o chudaísmo u os miembros d'o pueblos chodigo (tamién conoxita como «nazión chodiga» o «fillos d'Israel»), un grupo etnico-relichioso deszendién d'os antiguos israelitas.

[editar] Dibisions etnicas chodigas

As dibisions etnicas chodigas fan referenzia á las diferens comunidaz chodigas d'o mundo que pueden distinguir-sen dentro d'os pueblos de relichión chodiga. No totas as comunidaz chodigas comparten costumbres culturals, relichiosos, culinarios, lingüisticos, etc. Unas e atras amuestran diferenzias locals y bellas formas d'interpretar bels prezetos.

Dimpués de tornar d'o esilio en Babilonia en Tierra Santa i eba una diferenziazión entre Samaritans e los que se consideroron a ellos mesmos los Chodigos de berdat.

En tiempos d'o Imperio Román a diaspora chodiga de partiba en dos ambitos culturals: Diaspora ozidental en o Imperio Román e Diaspora oriental en o Imperio Persa Sasanida. En a Edat Meya la dibisión prenzipal yera entre chodigos de paises cristians u europeyos y chodigos de países musulmans. Los chodigos de países musulmans yeran més lumerosos e i eba comunidaz d'orichen oriental chunto con comunidaz de l'antiga diaspora ozidental d'Ispania e Africa. Una clasificazión d'as comunidaz istoricas de relichión chodiga puet estar:

• Chodigos orientals: deszendiens d'a Diaspora oriental y d'ixas comunidaz d'a Diaspora ozidental en zonas que s'islamizoron.
  • Comunidaz de Mesopotamia: en Irak e Kurdistán, charran en arabe u nioarameu.
  • Comunidaz persas: en Irán e Afganistán, charran persa.
  • Bukanars: en Asia Zentral, charran tachico.
  • Comunidaz de Cheorchia, charran cheorchián.
  • Dagh Chufuti: entre Daghestán e Azerbaichán, charran tat.
  • Comunidaz de Siria:
  • Comunidaz d'o Desierto d'Arabia:
  • Chodigos yemenitas:
  • Comunidaz d'Echipto.
  • Tochavim: chodigos norteafricans no sefarditas, charran en berber u arabe.
• Chodigos ozidentals: deszendiens d'a Diaspora ozidental en zonas europeyas e cristianas:
  • Chodigos bizantins: en Grezia e Anatolia dende antigo, charraban griego.
  • Chodigos italians: en Italia dende antigo, charraban griego dimpués latín e italián.
    • Gourmís: chodigos italians de Túnez
  • Sefarditas: descendiens d'as comunidaz d'a peninsula iberica. En 1942 los fazioron fuera e en os paises on plegoron asimiloron atras comunidaz.
    • Megorachin u espulsatos: chodigos sefarditas d'o Norte d'Africa.
    • Domnaz: sefarditas d'o antigo Imperio Otomán combertitos a o islam e probablement criptochodigas.
  • Asquenazis: comunidaz de chodigos d'Alemaña espulsatas t'o este d'Europa en la Edat Meya e que conserboron o Yiddish.
  • Crimchacos: barrecha que se fazió entre comunidaz asquenazis e sefarditas en Crimea cuan mandaban os tartars. Charran Tartaro de Crimea.
• Comunidaz d'a periferia: comunidaz que s'han desembolicato fuera d'os ambitos cristián-europeyo e islamico-afroasiatico, los atros chodigos los consideran eterodosos u menos chodigos.
  • Falaxas: chodigos d'Etiopía, no almiten o talmut.
  • Caraims u caraitas: chodigos que charran tartato e no almiten o Talmut.
  • Chodigos d'a India: comunidaz que tamién son dibiditas en castas.
  • Chodigos de Caifeng: chodigos d'ixa ziudat china.