Mai

De Biquipedia

A mai ye a femella prochenitora, biolochicamén u sozial, d'una criatura. O prochenitor masclo ye clamato pai.

En os sers umanos, a mai d'una criatura la chesta en a suya matriz dende l'inte d'a conzeuzión dica que o feto ye prou desarrollato ta naxer. En ixe momento, a mai libra la criatura. En que o bebé ye naxito, os peitos de a mai produzen leit ta alimentar á la criatura.

En os organismos asecsuatos, « mai» fa á bezes referenzia á lo prochenitor. En o caso d'os organismos unizelulars que se reproduzen per fisión, a zelula mai ye a que s'estalla ta produzir zelulas fillas.

Mama u mamá son parolas afeutibas ta clamar á la mai.

[editar] Etimolochía

A parola prozede de l'acusatibo latín matre(m), o grupo -tr- tornando-se -ir- probablemén per enfluyenzia d'o gascón. O bocable latín mater se beye emplegato á ormino en cultismos como alma mater, e lo suyo orichen entronca con o d'as altras luengas indoeuropeyas, o que fa que a parola siga parexita en muitas d'as luengas d'Europa.

Debez, o conzeuto ye espresato de trazas prou amanatas en muitas d'as luengas d'a Tierra; no nomás en as d'orichen indoeuropeu (an a radiz ye *ma), tamién en altras que no bi guardan relazión, como puede estar a chinesa (ma, en pinyin). Isto probablemén se deba á la relatiba fazilidá d'a pronunziazión d'a silaba /ma/ ta os ninons, en os que o sistema fonador encara no ye totalmén desarrollato.

[editar] Importanzia d'a fegura d'a mai

A fegura d'a mai ye estata fuen d'inspirazión ta muitas obras destacatas d'o mundo de l'arte. Asinas queda reflexato:

• en obras literarias, como Мать ("A Mai") de Maksim Gorkiy u Mutter Courage und ihre Kinder ("Mai Corache e os suyos fillos") de Bertolt Brecht
• en esculturas, como la de Mai e fillo de Rodin

O Biquizionario tien una entrata sobre Mai.

• en pinturas como A Mai de Rembrandt u la Mai e fillo de Renoir u Picasso.

En muitos países d'o mundo se zelebra añalmén o Día d'a Mai.

En muitas ramas d'o cristianismo, a Birchen María ye considerata e clamata la "Mai de Dios".