Michael Faraday

Oddi ar Wicipedia

Cemegydd a ffisegydd o Sais oedd Michael Faraday, FRS (22 Medi, 1791 – 25 Awst, 1867). Daeth Faraday o deulu tlawd ond Cristnogol, yr oedd yn aelod ac yn flaenor gyda'r sect Protestanaidd y Sandemaniaid, ac felly cyrhaeddod lefel uchel o lythrennedd am y cyfnod i blentyn mor dlawd. Gwasanaethodd wedyn am saith mlynedd fel prentis i rwymydd llyfrau. Felly roedd cyfle gwych da fe i ddarllen llyfrau gwyddonol. Yr oedd ei dad yn of ac felly yr oedd Michael yn fachgen digon alluog gyda teclynau ac ynni o'r dechrau.

Drwy fynychu darlithoedd gwyddonol gyda'r nos fe gafodd gyfeillgarwch Humphry Davy, fe ddaeth i weithio i'r Royal Institution yn Llundain (ar y pryd yn gweithio fel adran gwyddoniaeth Prifysgol). Dringodd yn gyflym i fod yn aelod llawn ac wedyn athro. Cyfranodd yn sylweddol i fyd Cemeg a Ffiseg, Faraday oedd y gwyddonydd a ddarganfuwyd anwythiad electromagnetig, diamagnetedd ac electrolysis a'r cysyniad o faes magnetig. Creodd sylfeini y modur trydan. Daeth o hyd i gemegau newydd fel bensen, dechreuodd y syniad o rifau ocsidiad a'r termau anod, catod, electrod, ac ïon. Enwyd yr uned SI am gynhwysiant, Farad, ar ei ôl a chysonyn Faraday.

Er gwaethaf diffyg addysg prifysgol ffurfiol fe ddaeth yn Athro Fullerian Cemeg post a gadwodd hyd at ddiwedd ei oes.