Friedrich von Esmarch
From Wikipedia
Friedrich von Esmarch (* 9. Januar 1823 in Tönning; † 23. Februar 1908 in Kiel) weer en düütschen Doktor un Begrünner van dat düütsch Samariterwäsen.
He kem ut en ollen sleswig-holsteenschen Pastoren- un Juristenfamilie und hett 1848 promoveert. In dat Johr 1854 wur he Direktor van dat Chirurgisch Klinikum in Kiel. Dat is he ok bit 1898 bleven.
Up hüm geiht de Inführung van Verbandspäckchen und Dreeckdooch torüch. Dorto hett he ok noch Beenschienen und Verbandstornister inführt. In Tönning is he bekannt wurn, dorüm, dat he de Iesbüdel erfunnen hett, wat hüm ok de Naam „Fidi Iesbüdel“ inbrocht hett. De Eerste Hülp hett he all mit sein Wark van 1869 „Der erste Verband auf dem Schlachtfelde“ propageert.
No hüm sünd ok benömmt de Esmarsche Bloodlosigkeet (düütsch: Esmarsche Blutleere) un de Esmarch-Heiberg-Handgreep, wat beid van hüm mit entwickelt wurn is.
Anfang 1882 hett he de eerste Samariterkurs in Kiel vörbereit. Dorto entstunn ok sein Wark „Die erste Hülfe bei plötzlichen Unglücksfällen – Ein Leitfaden für Samariter-Schulen“, dat to de bekanntest Eerste-Hülp-Leitfadens hört hett. In 30 Spraken is dat översett un 1931 to’n 50. Mal upleggt wurn. De Düütsche Samariter Verein Kiel is denn in dat glieker Johr gründ wurn.
1887 is he adelt wurn und 1897 hebbt hüm de Lüüd van Tönning to’n Ehrenbörger makt. 1903 wur he denn ok noch Ehrenbürger van Kiel.
In Tönning steiht ok sien Standbild, dat se 1905 upstellt hebbt und wor he darbie wer.
