Censuskiesrecht
Van Wikipedia
Van censuskiesrecht, cijnskiesrecht of cijnskiesstelsel, is sprake als bij verkiezingen het stemrecht is voorbehouden aan personen die vermogend genoeg zijn om minimaal een bepaald bedrag aan belastingen te betalen.
Een dergelijk systeem is gebaseerd op de stelling: No representation without taxation. De basisidee achter deze stelling is eenvoudig. Alle beslissingen van de wetgevende macht kosten belastingsgeld. Enkel die personen die meer belastingsgeld bijdragen aan de overheid dan gelden van de overheid ontvangen, onder de vorm van loon of uitkering bijvoorbeeld, zouden mogen beslissen hoeveel belastingen de overheid heft en waar deze belastingsgelden aan worden besteed. Want het is gemakkelijk dure beslissingen te nemen waarvan de kosten door iemand anders gedragen worden.
De hoogte van de cijns kon variëren. Zo werd er in de Belgische Grondwet van 1830 vastgelegd dat er cijns van minimum 20 frank betaald moest worden om stemrecht te hebben. In de praktijk betekende dit dat minder dan 2% van de bevolking over stemrecht beschikte. Pas in 1893 werd dit kiesstelsel onder druk van de socialistische beweging vervangen door algemeen (meervoudig) stemrecht voor mannen vanaf 25 jaar, en na Wereldoorlog I door het algemeen enkelvoudig stemrecht voor mannen. Vrouwen kregen in België pas kiesrecht in 1948.
In 1850 bedroeg het aantal kiezers in België 79.998 in 1890 was dit slechts toegenomen tot 116.090. Na de invoering van het algemeen meervoudig stemrecht werden dit er 1.370.687.
Dit systeem werd veel gebruikt in zich ontwikkelende democratieën aan het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw, maar is later vrijwel overal door het algemeen kiesrecht vervangen. Soms gebeurde dit in stappen, waarbij het minimumbelastingbedrag om kiesgerechtigd te zijn eerst een of meer keren verlaagd werd.
Soms waren er naast de belastingen ook andere manieren waarop men 'geschikt' werd geacht om aan de verkiezingen deel te nemen. Zo kon men in Nederland volgens de kieswet van 1896 op de volgende gronden stemrecht krijgen:
- het betalen van een bepaald bedrag aan belastingen (censuskiezers)
- het bezit van een bepaald bedrag aan spaargeld
- het behaald hebben van bepaalde examens (capaciteitskiesrecht)
- het ontvangen van een bepaald bedrag aan loon
- het bezit van een woning
In 1917 werd het censuskiesrecht in Nederland afgeschaft en vervangen door het algemeen kiesrecht, zij het dat alleen mannen actief kiesrecht hadden, vrouwen hadden slechts passief kiesrecht. In 1919 kregen ook vrouwen actief kiesrecht.
