Chiasme
Van Wikipedia
Een chiasme of kruisstelling is een repetitio met omkering. Bij deze stijlfiguur worden de overeenkomstige termen van twee formuleringen in omgekeerde volgorde geplaatst. Het wordt gebruikt om afwisseling te krijgen.
- Zijn vrouw was hem vergeten en hij zijn kinderen. (Bordewijk)
- Want niet in het snijden der padie is de vreugde: de vreugde is in het snijden der padie die men geplant heeft. (Multatuli)
- Dames en heren, jongens en meisjes
De naam chiasme is afkomstig van de Griekse hoofdletter chi: Χ. Deze letter beeldt het kruis uit dat de verwisseling tussen de eerste helft en de tweede helft van de formulering voorstelt:
-
- dames en heren
- Χ
- jongens en meisjes
- dames en heren
Hier verbindt de letter Χ de heren met de jongens, en de dames met de meisjes. Een chiasme kan dus omschreven worden als ABBA, waarbij de elementen A bij elkaar horen, en de elementen B. De overeenkomst kan grammaticaal zijn (bijvoorbeeld dezelfde naamval of hetzelfde woordsoort), maar ook inhoudelijk.
[bewerk] andere voorbeelden
- Je kunt een kind uit de oorlog halen, maar hoe haal je de oorlog uit een kind? (War Child)
- De vrijheid neemt niet toe als de overheid ermee bemoeit, de overheid neemt toe als zij met de vrijheid bemoeit.
