Chris Soumokil

Van Wikipedia

Christiaan Robbert Steven Soumokil (Java, 13 oktober 1905 – Obi, 12 april 1966) was president van de Republiek van de Zuid-Molukken (Republik Maluku Selatan; RMS) van 1950 tot 1966.

Chris Soumokil ging in Soerabaja en Semarang in het toenmalige Nederlands-Indië naar school voordat hij naar Nederland kwam voor het afronden van zijn middelbare school. Daarna studeerde hij rechten aan de Rijksuniversiteit Leiden, welke hij in 1934 afsloot met een promotie. In januari 1935 ging hij met het mailmotorschip 'Dempo' van Rotterdam naar Java, waar hij in 1939 substituut-officier van justitie werd.

In 1942 begon de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. Chris Soumokil werd door de Japanners gevangen genomen en naar Birma (Myanmar) en Siam (Thailand) gedeporteerd.

Na de Tweede Wereldoorlog werkte Soumokil voor een militaire rechtbank die zich bezig hield met oorlogsmisdaden. Daarna was hij in Makassar procureur-generaal en Minister van Justitie van de Indonesische (deel)staat Oost-Indonesië (Negara Indonesia Timur; NIT) waar de Zuid-Molukken een onderdeel van vormde.

Op 17 augustus hief President Soekarno de Verenigde Staten van Indonesië (Repubik Indonesia Serikat; RIS) op en verving deze door de gecentraliseerde Republiek Indonesië (Republik Indonesia; RI). Dit vormde een schending van de kort daarvoor ondertekende overeenkomst van de Ronde Tafel Conferentie, waar de rechten van de verschillende deelstaten gegarandeerd waren, inclusief het recht om uit de federatie te treden. In reactie op de pogingen tot centralisatie door de regering in Jakarta nam Soumokil het initiatief om de deelstaat van de Zuid-Molukken uit de federatie te laten treden. Op 25 april 1950 riep Soumokil, samen met anderen, de onafhankelijke Republiek van de Zuid-Molukken uit met J.H. Manuhutu, het waarnemend hoofd van de Daerah Zuid-Molukken van de (deel)staat Oost-Indonesië, op als president. Chris Soumokil werd minister van Buitenlandse Zaken. Op 3 mei 1950 volgde Soumokil Manuhutu op als president van de Zuid-Molukse Republiek.

Als reactie op de proclamatie werd het eiland Buru en een deel van het eiland Ceram door het Indonesische leger bezet en kreeg het eiland Ambon te maken met een blokkade door de Indonesische marine. Op 28 september 1950 werd Ambon ingenomen. De Zuid-Molukse regering week begin december uit naar het nabijgelegen eiland Ceram om van daar uit, onder leiding van Soumokil, de oorlog met de Republiek Indonesië voort te zetten.

Op 2 december 1963 slaagden Indonesische militairen erin om Soumokil op het eiland Ceram gevangen te nemen, waarna de guerrillaoorlog snel ten einde liep. In april 1964 vond het (schijn)proces tegen Soumokil plaats, waarvan het vonnis tevoren reeds vaststond. Als verdediger kreeg Soumokil de advocaat mr. Pierre-William Blogg toegewezen. Toevallig bleken dr. Soumokil en mr. Blogg elkaar te kennen; ze waren oude studievrienden sinds hun studie in Leiden eind jaren '20, begin jaren '30. Hierdoor kreeg het proces op persoonlijk vlak een extra lading. Blogg fungeerde tijdens het proces tevens als tolk aangezien Soumokil (hoewel het Bahasa Indonesia machtig) uitsluitend Nederlands wenste te spreken.

Soumokil werd in april 1964 door een militaire rechtbank in Java ter dood veroordeeld, maar pas nadat generaal Soeharto in Indonesië in 1965 aan de macht was gekomen werd dat vonnis voltrokken. Alle verzoeken tot gratie door de Nederlandse regering waren tevergeefs. Nog tot zeer kort voor de geplande executie stond Blogg in contact met de Nederlandse ambassade in Jakarta. Op 12 april 1966, een dag na Pasen in de vroege ochtend, werd Soumokil geëxecuteerd door een vuurpeloton op het eiland Obi ten noord-westen van Jakarta.

Na het bekend worden van deze executie, werd ir. Manusama benoemd tot president in ballingschap van de Republiek van de Zuid-Molukken.

Op 26 juli 1966 kwam de toen 32-jarige weduwe van Chris Soumokil, Josina Soumokil-Taniwel, met hun zoon Tommy in Nederland aan. Diezelfde nacht volgde een brandstichting van de Indonesische ambassade in Den Haag uit protest tegen de executie. De brandstichting vormde het begin van de radicalisering van de jongeren binnen de Zuid-Molukse gemeenschap in Nederland. Dit proces culmineerde in de treinkapingen van 1975 en 1977, waarbij mevrouw Soumokil een bemiddelende rol speelde. Ze boekte daarmee succes in 1975, maar niet in 1977.

Voorganger: J.H. Manuhutu

President van de RMS 1950 - 1966

Opvolger: J.A. Manusama