Fibula (voorwerp)
Van Wikipedia
De fibula of doekspeld is een tweedelig bronzen gebruiksvoorwerp, met gaatje en pen. Ze was handig om mantels en andere kledingstukken (zoals de toga) op de schouder te bevestigen. Romeinse vrouwen droegen een stola boven hun tunica. Deze stola werd vastgebonden met een fibula. Het is dus de voorloper van de sluitspeld of knoop. Ook de Grieken gebruikte fibulae voor hun peplos.
Het eenvoudigste kledingstuk was de rechte lap die om de middel werd gewikkeld. Later ging men een tweede lap om de schouders draperen. Zo ontstond de kleding van de Egyptenaren, Sumeriërs, Assyriërs, Grieken en Romeinen, waarbij de siergesp of fibula de lappen aan elkaar hield. Zij zagen gedrapeerde kleding als een kenmerk van de beschaving.
In verschillende gebieden van Europa zijn fibulae gevonden; de oudste dateren uit 800 voor Christus. Deze fibulae hadden een strakke brochering achter of zijwaarts van het sieraad en aan de voorkant zilveren en gouden versieringen met o.a. koppen van dieren.
| Een Romeinse kruisboog-fibula. |
De conditie waarin een Romeinse fibula vaak in bodemvondsten wordt aangetroffen. Deskundigen kunnen uit stijl- en vormkenmerken herleiden uit welke keizer-periode een Romeinse fibula afkomstig is.
De fibula is tot aan de Frankische en vroeg-middeleeuwse tijd gemaakt. In onze de moderne tijd is het een populair verzamel-object.
[bewerk] De Grote Fibula van Wijnaldum (Friesland)
Op de terp Tjitsma , enkele kilometers noordoostelijk van Harlingen, werd van 1991 tot en met 1993 uitgebreid onderzoek gedaan door de universiteiten van Groningen (stad) en Amsterdam. De opgraving trok internationaal veel aandacht. De aanleiding hiervoor was een aantal vondsten waaruit bleek dat daar ooit een nederzetting was van een vroeg-middeleeuws elitegeslacht.
In de jaren vijftig is hier een Grote Fibula gevonden. De voetplaat werd in 1953 gevonden. Helaas was de speld door een ploeg beschadigd en daardoor niet meer compleet. Amateurarcheologen hebben jarenlang met metaaldetectoren naar de ontbrekende deeltjes gezocht.
Bij de opgraving in de jaren negentig werden ook de zilveren brug met gouden bekleding, het scharnier en deeltjes van de kopplaat teruggevonden. Stukje bij beetje is de speld gereconstrueerd. Alleen van de sierschijf is (nog) niets teruggevonden. We weten dus niet hoe deze er precies uit heeft gezien.
De Grote Fibula van Wijnaldum wordt bewaard in het Fries Museum te Leeuwarden.
