Hoge Raad der Nederlanden
Van Wikipedia
De Hoge Raad der Nederlanden (kortweg: Hoge Raad) is de hoogste rechtsprekende instantie in Nederland op civielrechtelijk en strafrechtelijk gebied. De Hoge Raad zetelt in Den Haag en is belast met het toezicht op de rechtseenheid en rechtsontwikkeling van het Nederlandse recht. Een rechter van de Hoge Raad wordt, onverschillig of het nu gaat om een man of vrouw, een raadsheer genoemd.
Inhoud |
[bewerk] Samenstelling
Leden van de Hoge Raad worden benoemd bij koninklijk besluit uit een voordracht van drie personen (artikel 117, eerste lid, Grondwet). Bij de benoeming van een Raadsheer in de Hoge Raad geldt de volgende procedure. De Hoge Raad stelt ten behoeve van de Tweede Kamer een aanbevelingslijst samen van zes personen (artikel 85 van de Wet op de rechterlijke organisatie). Op basis van deze aanbevelingslijst maakt de Tweede Kamer een lijst op die geldt als een bindende voordracht voor de Regering (artikel 118 Grondwet). De voorgedragen personen staan op de door de Tweede Kamer opgemaakte lijst in volgorde van voorkeur. Het is in het verleden overigens nog nimmer voorgekomen dat de Tweede Kamer is afgeweken van de door de Hoge Raad voorgestelde lijst. De regering benoemt in de praktijk de eerstvoorgedragene door de Tweede Kamer. De benoeming bij de Hoge Raad vindt in feite dan ook plaats door middel van coöptatie. Dat wil zeggen dat de reeds benoemde leden van de Hoge Raad bepalen wie voor de benoeming in aanmerking komt. Een raadsheer in de Hoge Raad wordt benoemd voor het leven. Op eigen verzoek of uiterlijk na het bereiken van de leeftijd van 70 jaar zal een raadsheer defungeren.
De Hoge Raad bestaat uit:
- 1 president
- ten hoogste 7 vicepresidenten
- ten hoogste 30 raadsheren
- ten hoogste 15 raadsheren in buitengewone dienst
De leden van de Hoge Raad zijn verdeeld naar rechtsgebied, over vier kamers.
Sind 2004 is W.J.M. Davids de president, voor voorgangers zie Lijst van presidenten van de Hoge Raad der Nederlanden.
De samenstelling van de Hoge Raad is momenteel (per 1 oktober 2006):
- W.J.M. Davids, president
Eerste of civiele kamer:
- J.B. Fleers, vicepresident; D.H. Beukenhorst, vicepresident (kamervoorzitters)
- H.A.M. Aaftink; O. de Savornin Lohman; A.M.J. van Buchem-Spapens; P.C. Kop; E.J. Numann; J.C. van Oven; F.B. Bakels; W.D.H. Asser; A. Hammerstein (raadsheren)
- R. Herrmann; C.H.M. Jansen (in buitengewone dienst)
Tweede of strafkamer:
- F.H. Koster, vicepresident; W.J.M. Davids, president Hoge Raad; G.J.M. Corstens, vicepresident (kamervoorzitters)
- J.P. Balkema; A.J.A. van Dorst; B.C. de Savornin Lohman; W.A.M. van Schendel; J.W. Ilsink; J. de Hullu; W.M.E. Thomassen; H.A.G. Splinter-Van Kan (raadsheren)
- C.J.G. Bleichrodt, vicepresident (per 1-9-2006 waarnemend advocaat-generaal)
Derde of belastingkamer:
- D.G. van Vliet, vicepresident; J.W. van den Berge, vicepresident (kamervoorzitters)
- L. Monné; P.J. van Amersfoort; P. Lourens; C.B. Bavinck; A.R. Leemreis; C.J.J. van Maanen; C.A. Streefkerk; E.N. Punt; C. Schaap; J.W.M. Tijnagel (raadsheren)
- A.G. Pos; A.E.M. van der Putt-Lauwers; F.W.G.M. van Brunschot (in buitengewone dienst)
Vierde of ombudskamer:
- W.J.M. Davids, president van de Hoge Raad; verder ad hoc samengesteld uit leden uit de overige drie kamers.
[bewerk] Competentie
Partijen die het niet eens zijn met een uitspraak van de rechtbank kunnen hoger beroep aantekenen bij het gerechtshof. Wanneer vervolgens de uitspraak in hoger beroep niet bevredigend is, kan men in cassatie bij de Hoge Raad. De Hoge Raad neemt kennis van uitspraken van lagere rechters die betrekking hebben op het civiele recht (Eerste kamer), het strafrecht (Tweede kamer) en het belastingrecht (Derde kamer).
[bewerk] Taakomschrijving
De Hoge Raad stelt niet opnieuw de feiten vast in een zaak; de Hoge Raad gaat uit van de feiten zoals die door de lagere rechter vastgesteld zijn. In beginsel kijkt de Hoge Raad alleen of de lagere rechter op basis van die vastgestelde feiten tot een juist rechtsoordeel is gekomen. De vraag die de Hoge Raad dus beantwoordt, is: kunnen de vaststaande feiten het door de lagere rechter gegeven rechtsoordeel dragen? Een uitspraak van een lagere rechter wordt door de Hoge Raad slechts gecasseerd (vernietigd) indien die uitspraak blijk geeft van:
- een schending van het recht (de lagere rechter heeft bijvoorbeeld een wettelijke bepaling onjuist uitgelegd), of
- verzuim van vormen (de lagere rechter heeft zijn uitspraak bijvoorbeeld onvoldoende gemotiveerd).
[bewerk] Beslissingen (dicta)
De Hoge Raad kan in zijn uitspraken (arresten en beschikkingen) zelf een eindbeslissing nemen, of de zaak terugverwijzen naar de lagere rechter.
[bewerk] Jurisprudentierecht
Weliswaar wordt het jurisprudentierecht in het Nederlandse rechtsstelsel formeel-juridisch niet erkend (geen precedentwerking; hetgeen volgt uit art. 12 Wet algemene bepalingen), feitelijk vormt de door de Hoge Raad gevormde jurisprudentie in de Nederlandse rechtspraktijk een belangrijke rechtsbron. De lagere rechters (gerechtshof en rechtbank) plegen zich in de praktijk te houden aan de door de Hoge Raad gegeven interpretatie van een wettelijke bepaling.
[bewerk] Procureur-generaal
De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad is een onafhankelijke adviesfunctionaris bij de Hoge Raad en wordt als enig lid van de staande magistratuur voor het leven (tot 70 jaar) aangesteld, omdat hij mede belast is met de vervolging van ambtsmisdrijven. De procureur-generaal, die in zijn taak wordt bijgestaan door advocaten-generaal, adviseert de Hoge Raad door middel van zogenoemde conclusies. Dit zijn onafhankelijke adviezen betreffende bij de Hoge Raad aanhangige procedures in civiele zaken, strafzaken en belastingzaken. De procureur-generaal bij de Hoge Raad behoort hiërarchisch dus niet tot het Openbaar Ministerie. Een conclusie van de procureur-generaal, al dan niet bij monde van een advocaat-generaal, wordt doorgaans genomen voordat de Hoge Raad zich in een arrest over de zaak zal uitlaten. In civiele en strafzaken wordt door de procureur-generaal altijd een conclusie genomen. In belastingzaken wordt uitsluitend geconcludeerd indien de procureur-generaal, al dan niet bij monde van een advocaat-generaal, de Hoge Raad te kennen heeft gegeven dat hij wil worden gehoord.
[bewerk] Cassatie in het belang der wet
Verder kan de Hoge Raad in het belang der wet beslissen op cassatie ingesteld door de procureur-generaal bij de Hoge Raad. Cassatie in het belang der wet kan onder meer worden ingesteld indien partijen niet zelf tegen een uitspraak in cassatie gaan, maar de procureur-generaal de aan de orde zijnde rechtsvraag wel belangrijk genoeg acht om daarover een uitspraak van de Hoge Raad te krijgen. Veelal wordt cassatie in het belang der wet ingesteld als het gaat om actuele rechtsvragen of rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid. Een arrest van de Hoge Raad waarin een uitspraak van de lagere rechter in het belang der wet wordt gecasseerd, heeft geen rechtsgevolgen voor de partijen die bij de uitspraak waren betrokken.
[bewerk] Eerste aanleg
De Hoge Raad is het college waarvoor de leden van de Staten-Generaal en hoge ambtsdragers moeten terechtstaan wegens ambtsmisdrijven - misdrijven in hun hoge betrekkingen - gepleegd. Dit is nog nooit gebeurd.
[bewerk] Externe link
 |
Meer bronnen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Categorie:Arrest van de Hoge Raad der Nederlanden op de Nederlandstalige Wikisource. |
