Huis Wasa

Van Wikipedia

Het huis Wasa was een Europees vorstengeslacht dat van 1523 tot 1654 op de troon van Zweden zat en van 1587 tot 1668 op de troon van Polen-Litouwen.

Na het Bloedbad van Stockholm in 1520 ontstond in Zweden een opstand die het einde inluidde van de Unie van Kalmar. Gustaaf Eriksson Wasa werd tot regent uitgeroepen en leidde de opstand tegen de Deense koning Christiaan II. In 1523 werd hij door de rijksdag in Strängnäs uitgeroepen tot koning van Zweden.

Zijn kleinzoon Sigismund werd in 1587 koning van Polen (en grootvorst van Litouwen) en in 1592 ook van Zweden. In Zweden werd hij in 1599 afgezet en opgevolgd door zijn oom Karel. Hiermee werd een Poolse en een Zweedse tak gesticht.

[bewerk] Poolse linie

Onder de zonen en opvolgers van Sigismund, Wladislaus en Jan II Casimir, stortte het land zich in een reeks van oorlogen, die het begin vormden van de ineenstorting van zowel het Pools-Litouwse Gemenebest als de Wasa-dynastie. Tussen 1648 (Chmelnytsky-opstand) en 1667 (Verdrag van Andrusovo) verloor het land een derde van zijn grongebied. Bovendien had het in 1657 de Pruisische soevereiniteit moeten erkennen. In 1668 deed Jan II Casimir afstand van de troon en trok zich terug als abt van de abdij van Sint-Maarten in Nevers, Frankrijk. De ex-koningin van Zweden, Christina, stelde zich kandidaat voor de Poolse troon, maar werd niet verkozen.

Met de dood van Jan II Casimir in 1672 stierf de Poolse linie van het huis Wasa uit.

[bewerk] Zweedse linie

In Zweden bleven de Wasa’s tot 1654 op de troon zitten. Onder de zoon van Karel IX, Gustaaf II Adolf vestigde Zweden definitief haar naam als grootmacht. Zijn dochter Christina, abdiceerde in 1654 om zich openlijk te kunnen bekeren tot het katholicisme, iets wat een vorst in het protestante Zweden niet was toegestaan.

Zij trok naar Rome en stierf daar in 1689. Met haar stierf de laatste legitieme telg uit het huis Wasa uit.

[bewerk] Graven van Wasaborg

Koning Gustaaf II Adolf had een zoon bij zijn maîtresse, de Nederlandse Margriet Slots. Deze werd in 1646 door zijn halfzus koningin Christina tot graaf van Wasaborg verheven. De graven leefden in Noord-Duitsland en hadden hun residentie in Wildeshausen en huwden voornamelijk Duitse edelen. Het huis Wasaborg stierf in 1754 in mannelijke lijn uit met de derde graaf, George Maurits. Hij was tevens de laatste mannelijke telg van het huis Wasa.