Jozef Tiso
Van Wikipedia
Jozef Tiso (Veľká Bytča, 13 oktober 1887 - Bratislava, 18 april 1947) was een belangrijk Slowaaks rooms-katholiek geestelijke.
Vanaf 1938 was hij de vertegenwoordiger van de Slowaakse regering, die Praag dat jaar toeliet. In 1939 verklaarde hij de Slowaakse onafhankelijkheid na pressie van nazi-Duitsland. Hij was president tot 1945, toen Tsjechoslowakije hersteld werd. Tiso was vooral een marionet van de nazi's. Omdat hij tijdens de oorlog met de Duitsers had gecollaboreerd werd hij na de oorlog ter dood veroordeeld en geëxecuteerd.
Inhoud |
[bewerk] Van priester tot president
Jozef Tiso werd na de dood van Andrej Hlinka in 1938 voorzitter van de Slowaakse Volkspartij. In oktober 1938 tot maart 1939 was hij tot minister-president van het autonome Slowakije – een min of meer autonome staat binnen Tsjechoslowakije. In maart 1939 werd de onafhankelijkheid van Slowakije uitgeroepen, dit gebeurde onder druk van de nazi’s. Slowakije was een protectoraat van nazi-Duitsland, Tiso een marionet van de Duitse leiders.
Tiso was van oorsprong een katholieke priester, in 1910 was hij tot priester gewijd. Vanaf 1925 had hij zitting in het parlement als vertegenwoordiger van de religieus-nationalitische Slowaakse Volkspartij. De Slowaakse Volkspartij streed onder andere voor onafhankelijkheid van Tsjechië – de Slowaken wilden op eigen benen staan. Van 1927 tot en met 1929 was Tiso Minister van Gezondheid en Sport. In 1938 wordt Slowakije een autonome staat binnen Tsjechoslowakije. Op 9 maart 1939 vallen de Tsjechen – die niets in afscheiding zien – Slowakije binnen, Tiso wordt afgezet. Maar al op 14 maart keert het tij, onder druk van de nazi’s wordt de onafhankelijkheid van Slowakije uitgeroepen met Tiso aan het hoofd. Tijdens zijn presidentschap blijft hij actief als priester.
[bewerk] Nazi's
Slowakije én Tiso worden beschermd door de nazi’s, de Tsjechen en Joden worden als volksvijanden nummer 1 gezien. Onder leiding van Tiso wordt het merendeel van de Slowaakse Joden weggevoerd naar concentratie- en vernietigingskampen, Slowakije betaalt de nazi’s 500 Reichsmark per afgevoerde Jood. Het laat zich aanzien dat Tiso – als priester – slechts een marionet van de Duitsers was. Tijdens zijn proces (na de oorlog) blijkt dat hij het in hoge mate eens was met de nazi-politiek.
[bewerk] Sovjet-Unie
In 1945 wordt Slowakije bezet door de Sovjet-Unie, in april van dat jaar vlucht Tiso naar Beieren in Duitsland. Daar wordt hij door de geallieerden opgepakt en uitgeleverd aan de dan Tsjechoslowaakse regering. Op 15 april 1947 wordt Tiso ter dood veroordeeld door verwurging, al op 18 april wordt hij terechtgesteld.
[bewerk] Citaten van Jozef Tiso
 |
We willen geen slaaf zijn van vreemde ideologieën, wij gehoorzamen alleen idealen die voortkomen uit Slowaakse tradities. Ons ideaal is een onafhankelijk Slowakije volgens christelijke traditie, waarbij de belangen van Slowaken voorop staan. Ik ga ervan uit dat de christelijke idealen overeenkomen met de belangen van ons volk. (citaat uit 1939) |
 |
|
De vraag wordt weleens gesteld of het christelijk is wat met de Joden gebeurt. Of het menselijk is en of het geen plundering is. Ik vraag u: is het christelijk als een natie zich van zijn vijand wil ontdoen? De Joodse elementen hebben het leven van Slowaken bedreigd, daarvan hoef ik niemand te overtuigen – het is een feit. Slowakije zal er slechter voorstaan als we ons niet op tijd van de Joden ontdoen. We volgens slecht het woord van God dat zegt: Slowakije ontdoet u van de Joden, ontdoe u van uw vijanden" (citaat uit 1942 bij de deportatie van Joden uit Slowakije). |
|
|
Wij hebben geen schuld, onze enige schuld is de dankbaarheid en trouw aan de Duitsers. De Duitsers hebben het bestaan van onze natie en ons recht op vrijheid erkent. Ze hebben ons beschermd tegen onze vijanden: de Tsjechen en de Joden. Ik weet zeker dat de katholieken onze trouw aan Duitsland als een deugd zullen zien" (citaat uit een brief aan het Vaticaan december 1944). |
|
