Klimtouw

Van Wikipedia

Een klimtouw is een touw dat wordt gebruikt bij de klimsport en daar een beveiligende rol inneemt; het is het enige dat een vallende klimmer kan behoeden van een dodelijk ongeluk. Ze zijn het belangrijkste onderdeel van een uitgebreidde keten van beveiligingsapparatuur die klimmers gebruiken.

Klimtouwen moeten voldoen aan zeer strenge eisen opdat ze niet zouden breken bij een onverhoedse val. Ze moeten echter ook licht zijn, soepel zodat er knopen in gelegd kunnen worden en bestand zijn tegen het schuren over scherpe en ruwe rotsen; dat alles in alle mogelijke weersomstandigheden. Ze zijn daarom gemaakt uit nylon (vroeger werden hennep touwen gebruikt) en vervlochten op een speciale manier. De kracht van het touw zit in de kern. Een mantel van 32 tot 48 daaromheen gevlochten draden beschermt deze kern en vertegenwoordigt ongeveer 20% van de kracht die het touw kan houden.

[bewerk] Rekbaarheid van klimtouwen

Een vallende klimmer ontwikkelt snel een enorme kracht. Deze kracht komt vrij zodra de klimmer stopt met vallen. Een deel van deze kracht gaat naar de zekeringsketen, de rest wordt verdeeld tussen de zekeraar en de klimmer. Vaste punten zoals de behaking zijn sterk, maar vangen slechts een beperkte hoeveelheid kracht op. Het menselijk lichaam kan eveneens maar een beperkte hoeveelheid kracht op het lichaam (de zogenaamde vangstoot of impactwaarde) aan zonder rugletsel te bekomen. Touwen zijn daarom beperkt rekbaar. Door uit te rekken wordt een groot deel van de ontstane kracht opgevangen zodat de uiteindelijke vangstoot kleiner is dan 1200 daN (12 kN) zoals vastgelegd in de CE-normen.

We kunnen klimtouwen ordenen in drie categorieën naargelang de rekbaarheid:

• Statische touwen: zijn touwen die er specifiek op ontworpen zijn om niet tot nauwelijks uit te rekken. Hierdoor zijn ze niet staat om grote schokken op te vangen. Ze mogen dan ook niet gebruikt worden om een klimmer te beschermen tegen een val. Ze zijn daarentegen bijzonder sterk en kunnen een grote last torsen onder statische belasting. Ze vinden hun toepassing in de vaste touwen, tokkelbanen, pendels en bij canyoning.
• Semi-statische touwen: zijn beperkt rekbaar. Ze kunnen kleine schokken opvangen en zijn ook statisch belast nog zeer sterk. Toch mogen ook deze touwen niet worden gebruikt om klimmers te beveiligen tegen vallen. Ze worden gebruikt voor vaste touwen, reddingsacties bij top-roping (dit is toegestaan omdat de ontwikkelde kracht bij een val hierbij zeer klein is) en in de speleologie.
• Dynamische touwen: zijn de touwen die gebruikt worden bij het sportklimmen. Ze zijn voldoende rekbaar (tot 37% bij de eerste val) om een val op te vangen op een veilige manier. Statisch belast zijn ze echter relatief zwak en ze mogen daarom niet gebruikt worden voor tokkelbanen en death-rides.

[bewerk] Soorten klimtouwen

Er is een heel scala aan dynamische klimtouwen om aan de wensen van de moderne klimmer te kunnen voldoen. Zo zijn er touwen met een speciale slijtvaste mantel voor ruwere rotssoorten zoals graniet, een waterdichte coating voor het gebruik in sneeuw en ijs en middenmarkeringen alsook markeringen om de indeling in touwgroepen te vergemakkelijken.

Los van deze optionele eigenschappen zijn er een drie soorten touwen ontwikkeld voor specifieke omstandigheden:

• Enkeltouwen: worden gebruikt bij het sportklimmen. Een enkele streng is sterk genoeg om een val op te vangen. Ze zijn verkrijgbaar in standaardlengtes van 60 en 70 meter en hebben een diameter van 9,5 mm tot 11 mm. Ze hebben het voordeel erg licht en gemakkelijk in het gebruik te zijn al is de rappelafstand beperkt.
• Halftouwen of dubbeltouwen: Zoals de naam reeds doet vermoeden zijn er hier twee strengen (meestal in een verschillende kleur om verwarring te voorkomen) nodig om een voorklimmer te beveiligen, maar slechts één om een naklimmer te zekeren. Dit maakt touwgroepen (cordés) van drie personen mogelijk. Bijkomende voordelen zijn een lange rappelafstand en een rechter touwverloop (de touwen worden om beurten ingepikt wat gunstig is bij haken die verspreid staan). Halftouwen daarom zijn ideaal voor alpine gebied waar er een verhoogde kans is op steenslag dat beschadigingen kan opleveren aan de touwen). Het nadeel is dat het totale gewicht zwaarder is dan bij enkeltouwen. Ook hier zijn de lengtes gestandardiseerd, maar nu 50 en 60 meter. Diameters variëren van 7.5 mm tot 9 mm.
• Tweelingtouwen of duotouwen: is één streng die dubbel zo lang is als een halftouw (100 tot 120 meter) en dubbel wordt genomen. Het gaf mogelijkheid tot lange rappels (zonder knoop bovenaan) en er is een back-up touw. Ze moeten echter tezamen worden ingepikt dus een slecht touwverloop blijft. Bovendien heeft men een grote knoop aan de gordel en blijkt een touw van dergelijke omvang omslachtig in gebruik. Deze touwen kwamen nooit echt goed in de markt, maar worden nog wel verkocht.

[bewerk] Waaraan een klimtouw moet voldoen?

Een klimtouw moet aan de CE-normen voldoen. De meeste fabrikanten halen ook de UIAA-normering (Union International des Associations Alpin) die strenger zijn. Deze keurmerken verzekeren dat de touwen sterk genoeg zijn en de vangstoot bij een val voldoende klein is. De normeringen moeten vermeld worden op label aan beide uiteinden van het touw.

Deze labels vermelden ook de fabrikant en het jaar waarin ze gemaakt werden. Een kleur markering in de kern van het touw duidt deze twee gegevens eveneens aan. Dit was helaas nodig na een aantal rechtszaken waarin het type touw betwist werd. Tenslotte vermeld het label over welk type touw het gaat: 1 voor enkeltouw, 1/2 voor een dubbeltouw en OO voor een tweelingtouw.

Een gedetailleerde omschrijving van de normeringen, testmethodes ed. van klimtouwen is terug te vinden op de site van de West-Vlaamse Bergsportvereniging, een club van de VBSF (Vlaamse Bergsport en speleologiefederatie vzw), waarvan een aantal mensen zich hebben toegelegd op het uitzoeken van deze informatie.

Beal is met voorsprong de grootste fabrikant van klimtouwen (andere merken zijn: Black Diamond, Mammut, Edelrid enz). Hun site vormt een schat van informatie voor zij die meer willen weten over de precieze wijze waarop deze touwen worden gemaakt en getest.