Kortetermijngeheugen
Van Wikipedia
Het kortetermijngeheugen omvat het geheugen dat een korte termijn omvat. Dit kan variëren tussen enkele seconden tot enkele minuten. Het kan slechts een beperkte hoeveelheid informatie bevatten.
[bewerk] Theorieën
Er bestaan verschillende opvattingen over de aard c.q. werking van het kortetermijngeheugen.
- Stadiummodel
Een bekende theorie is die van Atkinson en Shiffrin die het kortetermijngeheugen beschouwden als een stadium, of tijdelijke opslagplaats van nieuwe informatie waarop de aandacht is gericht. Als informatie afkomstig van zintuigen maar lang genoeg wordt vastgehouden (bijvoorbeeld door herhaling), vindt automatisch transport plaats naar het langetermijngeheugen. Er is echter ook bewijs gevonden dat neurologische patiënten met een defect kortetermijngeheugen soms nog wel informatie in het langetermijngeheugen kunnnen opslaan (ook het omgekeerde beeld komt voor). Kennelijk is opslag in het voorportaal van het kortetermijngeheugen, zoals omschreven door Atkinson en Shiffrin, niet altijd vereist om informatie in het langetermijngeheugen op te slaan.
- Niveau van verwerking.
Craik en Lockhart toonden aan dat oppervlakkige verwerking van woorden (letten op puur uiterlijke kenmerken) leidde to slechter onthouden, dan diepe verwerking (letten op betekenis) van woorden. Onthouden is dus niet alleen een kwestie van lang genoeg vasthouden in het kortetermijngeheugen maar ook het creëeren van codes waardoor er makkelijker een brug wordt geslagen naar reeds verworven kennis.
- Werkgeheugen
Het kortetermijnheugen kan ook worden opgevat als werkgeheugen. Het begrip werkgeheugen heeft echter ruimere implicaties. Het kan allereerst nieuwe informatie bevatten die afkomstig is van de zintuigen (zoals in het stadiummodel van Atkinson en Shiffrin). Daarnaast kan het ook oude informatie bevatten die in het langetermijngeheugen is opgeslagen, maar die tijdelijk 'van binnen uit' wordt geactiveerd, zoals een beeld van een vroegere vacantie dat wij ons even 'voor de geest' halen. Ook kunnen we in het werkgeheugen tijdelijk getallen opslaan om daar iets 'mee te doen' zoals een telefoonnummer draaien of een berekening uitvoeren. Processen in het werkgeheugen zijn dus niet passief, maar worden gecontroleerd door actieve bewuste controlemechanismen in de hersenen.
[bewerk] Algemeen
In genoemde voorbeelden is het kortetermijngeheugen maximaal werkzaam binnen de periode dat het bewustzijn werkzaam is. Het stopt als men gaat slapen en begint te werken wanneer men wakker wordt. Nieuwe bewust waargenomen waarnemingen worden verwerkt en vanuit het langetermijngeheugen mengt zich tevens informatie, waaruit zich weer nieuwe denkprocessen ontwikkelen. Bij de ene persoon zal het kortetermijngeheugen minder tijd omvatten dan bij de andere persoon. Als men bijvoorbeeld een nieuw telefoonnummer wordt gedicteerd kan men dit een tiental seconden tot enkele minuten onthouden. Enkele uren of dagen later zal men dit vergeten hebben. Enkel door concentratie, herhaling, associaties, kattebelletjes e.d. kan iets het langetermijngeheugen bereiken. Invloeden als stress, drugs, medicijnen, alcohol en voeding kunnen een invloed hebben op het kortetermijngeheugen.
- Atkinson, R.C. & Shiffrin, R.M. (1968). Human memory: a proposed system and its control processes. In: K.W. Spence & J.T. Spence (Eds) The psychology of learning and motivation, vol.2 (pp 89-195). New York, Academic Press.
- Craik, F.I.M. & Lockhart, R.S. (1972). Levels of processing: a framework for memory research. J. Verbal Learn. Verbal Behav. 11, 671-684.
