Marmeren

Van Wikipedia

Marmeren is een schildertechniek waarmee kleurig papier gemaakt kan worden, door er patronen van olieverf op aan te brengen. Gemarmerd papier werd vaak gebruikt voor de omslagen van boeken, met name de binnenkanten van de harde kaft, maar soms ook de buitenkant. Elk gemarmerd papier heeft een ander patroon.

Met marmeren wordt ook bedoeld het aanbrengen van een patroon dat echt marmer suggereert op houten onderdelen. Dit wordt gedaan als het gebruik van echt marmer te kostbaar is, dan wel dat de constructie anders te zwaar zou worden.

[bewerk] Werkwijze marmeren op papier

Een ondiepe bak met water, of liever nog met opgeloste behangerslijm wordt klaargezet. Deze bak dient net zo groot te zijn als het te behandelen papier. Op het water wordt flink verdunde olieverf gegoten, bijvoorbeeld in lijnen of in vlekken. Er worden meestal verschillende kleuren gebruikt, maar dat is niet strikt noodzakelijk. Met een stokje wordt door voorzichtig te roeren een aantrekkelijk patroon in de verf gemaakt. Vaak wordt daarvoor ook een soort kam gebruikt met wijd uiteenstaande tanden. In het hier afgebeelde voorbeeld zijn slierten verf horizontaal aangebracht, waarna er in verticale richting met een kam doorheen is gestreken. Als het patroon op het water voldoende aantrekkelijk is, wordt het papier, dat voldoende sterk moet zijn omdat tegen nat worden te kunnen, voorzichtig op het water gelegd. Het papier neemt de verf snel op. Daarna wordt het papier plat neergelegd om te drogen. Bij gebruik van lijm in plaats van water gaat het papier mooi glanzen.

[bewerk] Geschiedenis

De kunst van het marmeren ontstond meer dan 2000 jaar geleden in China. Het werd populair in de 12e eeuw in Japan, waar het suminagashi ("drijvende ink") werd genoemd. In de 15e eeuw werd in Turkije een soortgelijke kunst ontwikkeld, die ebru werd genoemd. Hiervoor wordt een andere techniek gebruikt, maar het resultaat lijkt sterk op het huidige marmeren.

In het Europa van de 17e en 18e eeuw was het zeer exclusief en chic als men Turkse goederen bezat, en zo werd o.a. het gemarmerd papier in Europa als Turkenpapier populair. Oorspronkelijk was het een geheime techniek. Gemarmerd papier wordt nog steeds in grote hoeveelheden in Venetië gemaakt. Het wordt gebruikt door zowel professionele als hobbymatige boekbinders.

Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen kunt u vinden op de pagina Paper marbling op Wikimedia Commons.