Netersel

Van Wikipedia

Netersel is een klein landbouwdorpje in de de Noord-Brabantse Kempen. Het dorp maakt deel uit van de gemeente Bladel en is één van de Acht zaligheden (selligheden). Het dorp telt ruim 800 inwoners en kent een rijk verenigingsleven. Elke eerste zondag van augustus wordt er een gezellige, druk bezochte jaarmarkt gehouden midden in het dorpshart.

Netersel ligt tussen natuurmonumenten en uitgestrekte en gevarieerde landbouwvelden. Met een lange en rijke geschiedenis waarvan nog vele tekenen bewaard zijn gebleven: Monumenten, kapellen en kruisen, hekken muren ornamenten en poorten, zandwegen straten pleintjes en leugenbankskes, hagen bomen en houtwallen, bijnamen en huisnamen.

[bewerk] Geschiedenis, natuur en cultuur

Netersel werd het eerst genoemd in 922. In dat jaar liet Karel de Eenvoudige, koning van Frankrijk, in het jaar 922 een akte opmaken in Pladella Villa, waarin hij graaf Dirk "Hollant ende die kerck t'Egmonde met haren toebehoren" schonk. Pladella Villa, villa betekent hier domein of landgoed, was gelegen op het grondgebied van de huidige gemeente Bladel en Netersel (voor herindeling!), zodat hier de wieg van Holland heeft gestaan. De priorij van Postel (gesticht door de abdij van Floreffe c.q. abdij van Corbie), had veel grond in eigendom in het gebied rond Postel. Volgens de Postelse archieven bezat het klooster al in 1369 vrijwel alle grond die het ooit in bezit zou hebben. In Netersel richtte de priorij in die tijd een pachthoeve, de Kapelhoeve, in die ze tot 1648 kon exploiteren. De hoeve had ongeveer 100 hectare grond in exploitatie. In de 14de en 15de eeuw kende de Kempen een tijd van duurzame welvaart: de zogenaamde Vlaams-Brabantse Gouden Eeuw. In die tijd werd in Netersel woeste grond ontgonnen, werden er nieuwe hoeven gesticht en er werd een stenen kerken gebouwd. De basis voor deze welvaart was de samenwerking vanwege wederzijds belang tussen de hertogen van Brabant, de regionale en lokale machthebbers en de kerkelijke instellingen. Het platteland leverde de graan en wol aan de snel groeiende steden. Een aantal Neterselse akten zijn te vinden in het archief van de abdij van Postel.

Netersel ligt midden in het groen. Rond de dorpskern liggen weien en velden voor landbouw veeteelt en boomteelt. Naar het noordwesten ligt de Neterselse heide met het Goorven en de Flaas en uitgestrekte bossen. Dit gebied ligt tussen de Fons van der Heydenstraat (Netersel-Westelbeers) en De Beemden en Steenselaer. Het is bekend o.a. wegens de aanwezigheid van meerdere landschappelijke (o.a. ecologische)waarden, het gebied heeft prachtige uitzichten en mooie fiets, wandel en paardrijroutes en het is grotendeels in eigendom van Brabants Landschap. De natuurwaarden in de droge natuur- en bosgebieden worden vooral ingegeven door de anwezigheid van afwisselende vegetatiestructuren, zoals naald- en loofhout, heide, vennen, etc. en het voorkomen van diverse diersoorten,zoals bosvogels, amfibieën en zoogdieren. De Neterselsche Heide valt onder de Habitatrichtlijn. En het is daarnaast tevens aangewezen als beschermd natuurmonument in het kader van de Natuurbeschermingswet. Voor dit gebied geldt zowel een interne als externe bescherming van de aanwezige waarden. Dat wil zeggen dat zowel binnen als buiten de gebieden geen activiteiten mogen plaatshebben die de natuurlijke kernmerken van de gebieden aantasten. Na de oorlog is een deel van het oorspronkelijke heidegebied ontgonnen wat samen met een herverkaveling aan het Neterselse landschap een nieuwe aantrekkelijke vorm heeft gegeven.

Netersel heeft verscheidene monumenten. De oude Pastorie aan de Hoeve 26, langgevelboerderijen (oa. de Lei 15), de oude begraafplaats (beschermd rijksmonument), de in 1950 herbouwde parochiekerk gewijd aan de HH. Antonius van Padua en Brigida (Tijdens de bevrijding in 1944 is de kerk uit 1932 zwaar beschadigd. Voor de misviering werd aan het kerkpleintje een schuurkerkje neergezet dat tot ± 1950 voor de eredienst gebruikt werd en begin jaren vijftig plaats maakte voor een dorpshuis.)

In 2003, het jaar van de Boerderij, heeft de gemeente samen met de Heemkundige Kring Pladella Villa in augustus een rondje door de gemeente gemaakt om gegevens over alle bestaande oude (gebouwd vòòr 1940) en wederopbouw (gebouwd direct na de 2e Wereldoorlog) boerderijen te verzamelen.

De in Netersel geboren Wim Hendriks heeft een woordenboekje samengesteld: "Nittersels Wóórdenbuukske". Het boek (286 pagina's) behandelt de woordenschat van het dialect van Netersel, een van de Acht Zaligheden. De Acht Zaligheden maken deel uit van het Kempenlandse dialectgebied. Tot de Acht Zaligheden horen: Eersel, Duizel, Steensel, Knegsel, Wintelre (oude benaming Wi(j)ntersel), Reusel, Hulsel en Netersel. Het Kempenlandse dialectgebied strekt zich grofweg uit van Eindhoven tot aan de Mierden en van Oirschot en Best tot aan Borkel en Schaft. Het Nittersels Wóórdenbuukske is niet alleen een verklarend woordenboek, maar put zijn kracht vooral uit de voorbeeldzinnen, die bij iedere ingang worden gegeven. Zij dienen ter illustratie van het levend taalgebruik in Netersel, zoals Hendriks dat hoort en spreekt. Op die manier is het een beschrijving van het dialect die verder gaat dan een opsommende woordenlijst.

[bewerk] Literatuur

• Nico Arts en J. Deeben: "Een Laat-mesolithische nederzetting bij het Steenven te Netersel"
• Wim Hendriks: "NITTERSELS WÓÓRDENBUUKSKE"
• Kerk en parochie van Netersel van A.C. Maas
• Artikelen in de Jaarboeken 1990 tot en met 2006 van de Heemkundige Kring Pladella Villa
• Oorlogsherinneringen. Bladel Netersel 1940-1945 van de Heemkundige Kring Pladella Villa
• De negende zaligheid, Bladel/Netersel 1975 (Cultuurhistorisch beeld van Bladel en Netersel) - boek Nederland Brabant Bladel Netersel natuur landschap archeologie) van Nico Roymans e.a.
• Inventaris van het Dorpsbestuur Netersel, (1554-1810). De Archieven van de Burgerlijke Armbesturen Netersel en Bladel en van de Kollektie Hooijen (1752-1876) van N.A.J.C. van Limpt
• Geschiedenis van Bladel en Netersel (Eindhoven 1890) van Th. Ign. Welvaerts.
• Bladel en Netersel in oude ansichten, N.A.J.C. van Limpt, 1977

[bewerk] Externe links

• Drumfanfare sint Brigida, Netersel
• Jeugdvereniging De Barbiertjes, Netersel
• Neterpop, het jaarlijks terugkerend POPfestijn in Netersel
• Carnavalsvereniging De Bunstèkers, Netersel
• Basisschool St. Lambertus, netersel
• Heemkundige Kring Pladella Villa
• Regionaal Historisch Centrum over Netersel
• gemeente Bladel

Gemeente Bladel
Hoofdplaats: Bladel
Overige dorpen: Casteren | Bladel | Dalem | Hapert | Hoogeloon | Netersel
Voormalige gemeenten: Bladel en Netersel | Hoogeloon, Hapert en Casteren