Nicolaes Witsen
Van Wikipedia
Nicolaas of Nicolaes Witsen (8 mei 1641 - 10 augustus 1717) was een Nederlandse diplomaat, cartograaf, schrijver en dertien keer burgemeester van Amsterdam tussen 1682-1706. Daarnaast was hij gedeputeerde ter Staten-Generaal, bewindhebber van de VOC en ambassadeur extraordinaris aan het hof in Engeland. Witsen was een autoriteit op het gebied van scheepsbouw. Zijn boeken zijn belangrijke bronnen over de Nederlandse scheepsbouw in de 17de eeuw.
Nicolaes Witsen was de zoon van Cornelis Jan Witsen, die vier maal burgemeester van Amsterdam, hoofdschout en bewindhebber van de West-Indische Compagnie is geweest. Nicolaes Witsen trouwde met een dochter van Dirck Tulp en werd zodoende eigenaar van een buitenplaats langs de Amstel, genaamd Tulpenburg.
Inhoud |
[bewerk] Scheepsbouw
In april 1662 had Nicolaes Witsen aan het Amsterdamse Athenaeum ter afronding van zijn opleiding een disputatie gehouden, waarin hij - net als zijn vriend dominee Balthasar Bekker later zou doen - de invloed van kometen op het aardse heil bestreed. In 1664 en 1665 reisde Nicolaes door Rusland, samen met Jacob Boreel en constateerde in zijn dagboek dat niemand zich daar met kunst of wetenschap bezig hield. Vervolgens hij studeerde rechten aan de Leidse universiteit. Hij schreef Aeloude en hedendaegsche Scheepsbouw en Bestier in 1671. Dit was een boek over scheepsbouw dat al gauw als standaardwerk werd gezien. Hierdoor ontstond een correspondentie met tsaar Peter de Grote, die zijn vloot wilde moderniseren naar West-Europese standaard. Dit leidde tot de bestelling van een aantal oorlogsschepen bij Amsterdamse werven. Vervolgens verkreeg Witsen door middel van een oekaze het recht op Rusland handel te drijven. Er werden graan, hout, talk, teer en huiden naar de Republiek verscheept. In 1697 regelde Witsen een stage voor de tsaar op scheepswerven van de VOC tijdens diens Grote Ambassade. De tsaar logeerde bij hem thuis. Samen bezochten ze Frederik Ruysch.[1]
[bewerk] Cartografie
Witsen publiceerde in 1687, na twintig jaar studie, de eerste kaart van Siberië en de aardrijkskundige verhandeling Noord en Oost Tartaryen, waarin hij Siberië en de omringende landen - zonder literatuurverwijzingen - beschreef (1692). Witsen ried de tsaar aan de handel met Perzië via de Kaspische Zee te laten verlopen en die handel met China via Siberië.
[bewerk] Burgemeester
Witsen had contact met de schilder Jan de Bray die een plan ontwierp om de zoetwatervoorziening van de stad te verbeteren. In 1688 speelde Witsen een belangrijke rol door de overtocht van stadhouder Willem III naar Engeland te steunen.
Hij was een verwoed verzamelaar van rariteiten in zijn kunst- en rariteitenkabinet. Witsen had in zijn huis aan de Herengracht in de Gouden Bocht een belangrijke collectie schelpen, koralen, dierpreparaten, insecten, edelstenen, munten, bodemvondsten, schilderijen, beelden, wapens, porselein, lakwerk, boeken en tekeningen bijeengebracht.
Als burgemeester van Amsterdam gedroeg Witsen zich ook als beschermheer (patroon) van de kunsten en wetenschappen. Hij onderhield kontakten met enkele Duitse geleerden, zoals Leibniz. Er zijn door 46 personen boeken aan hem opgedragen, waaronder door de geschiedschrijver Olfert Dapper die als een van de eersten boeken aan Witsen opdroeg; verder door de broer van de wereldreiziger Johan Nieuhof, die in zijn verslag de schepen in China beschreef. Ook Cato, of de ondergang der Roomsche vryheid van de apotheker Hermanus Angelkot jr. en Pieter Langendijk werd aan Witsen opgedragen.[2] Tot slot zou de vrijzinnige predikant Balthasar Bekker zijn bescherming hebben genoten.
[bewerk] Bibliografie
- Architectura navalis et reginem nauticum (ook bekend als Aeloude en hedendaegsche scheepsbouw en bestier), 1671, tweede uitgebreide druk 1690.
- Noord en Oost Tartaryen, 1692, tweede uitgebreide druk 1705.
[bewerk] Externe links
| Referenties: |
|
