Optativus
Van Wikipedia
De optativus (of optatief) is, in de grammatica van de Indo-Europese talen en met name van het Grieks, één van de persoonlijke wijzen (of modi) van het werkwoord.
In het Oudgrieks kende men naast de indicativus (aantonende wijs, vb. "hij loopt."),
de imperativus (gebiedende wijs, vb. "loop!")
de conjunctivus (aanvoegende wijs, vb. "..dat hij loopt")
ook de optativus (wensende wijs, vb. "moge hij lopen!")
Oorspronkelijk diende de optativus om een (vervulbare) wens uit te drukken.
vb. "Γενοιτο ταυτα." = "Moge dat (toch) gebeuren."
Gaandeweg werd hij echter bij uitbreiding ook gebruikt
- om, vergezeld van het partikel αν, een potentialis-schakering weer te geven, dit is een veronderstelling die voorgesteld wordt als theoretisch niet onmogelijk.
vb. "Γενοιτο αν ταυτα." = "Dat zou best 'ns kunnen gebeuren." - in allerhande bijzinnen waarvan het hoofdwerkwoord in een verleden tijd staat.Hierbij wordt het werkwoord van de bijzin dat in een andere wijs (conjunctief, ... ) staat vervangen. Doorgaans wordt αν als het in de oorspronkelijke bijzin stond weggelaten.
vb. "Ηγνοουν οτι ταυτα γενοιτο." = "Ze wisten niet dat dat zou gebeuren."
(Dit verschijnsel noemt men de optativus obliquus.)
Je kunt de optativus in het Grieks herkennen aan de kenletter -i- (de jota) gevoegd tussen de stam en de persoonsuitgang. Het gebruik van de optativus ging in de loop der eeuwen verloren, en is uit het Nieuwgrieks volkomen verdwenen.
Oorspronkelijk heeft het Latijn wellicht ook een optativus gekend; dat blijkt uit de vormen s-i-m, s-i-s, etc. (van esse), en vel-i-m, vel-i-s, etc. (van velle).
| WERKWOORD : de WIJZEN | ||
| modi | wijzen | voorbeeld |
| Infinitivus | onbepaalde wijs | lopen |
| Indicativus | aantonende wijs | ik loop,... |
| Imperativus | gebiedende wijs | loop! |
| Conjunctivus | aanvoegende wijs | dat hij loopt,... |
| Optativus | wensende wijs | moge hij lopen,... |
