Pseudowetenschap
Van Wikipedia
Pseudowetenschap is elke verzameling van kennis die beweert wetenschappelijk te zijn, maar die niet voldoet aan de normale wetenschappelijke criteria als reproduceerbaarheid, aansluiting bij bekende wetenschappelijke theorieën en resultaten, goed beschreven experimenten en potentiële falsificeerbaarheid.
Pseudowetenschap is te onderscheiden van protowetenschap door te bekijken hoe de wetenschappelijke methode is gebruikt. Protowetenschap kan worden gedefinieerd als speculatie of een hypothese welke nog niet adequaat getest is door de wetenschappelijke methode. Pseudowetenschap daarentegen wordt gekenmerkt door eenzijdige tests, soms door ontestbaar te zijn, en vaak doordat bestaande kennis zonder goede reden wordt verworpen. Toch is het vaak erg moeilijk om pseudowetenschap met behulp van de wetenschappelijke methode te ontmaskeren.
De grens tussen pseudowetenschap en echte wetenschap is vaak niet erg scherp. Veel mensen hebben geprobeerd om een duidelijke definitie van pseudowetenschap te geven. Soms wordt de term pseudowetenschap als waardeoordeel gebruikt.
Als de voorspellingen van een bepaalde theorie getest kunnen worden, dan kan het echte wetenschap zijn, hoe vreemd of verbazend de resultaten ook zijn. Als er geen enkele manier te bedenken is om de theorie te testen, dan is het meer waarschijnlijk dat het een pseudowetenschap is. Ook als de voorspellingen ingaan tegen experimentele resultaten of zonder enige experimentele ondersteuning conflicteert met bestaande goede theorieën, is het veld pseudowetenschappelijk. Onder andere omstandigheden is het vaak moeilijk te beslissen of het om wetenschap of pseudowetenschap gaat. Zo hebben bijvoorbeeld de voor- zowel als tegenstanders van het Kyoto-protocol over het broeikaseffect wetenschappers voor hun pleit ingeschakeld om hun politieke doelen te bereiken.
Velden als acupunctuur en wakend dromen kunnen misschien worden geclassificeerd als protowetenschap. Er is een kans dat wanneer ze op de juiste manier wetenschappelijk worden bestudeerd, er wetenschappelijke resultaten mee zijn te bereiken.
Vaak komt pseudowetenschap te kort in het gebruik van de wetenschappelijke methode door:
- hypothesen aan te nemen zonder experimentele resultaten die ze ondersteunen.
- hypothesen aan te nemen die in tegenspraak zijn met experimentele resultaten uit het verleden.
- geen mogelijkheid te scheppen om de resultaten te reproduceren
- hypothesen te maken die onnodig gecompliceerd zijn en te veel aannamen vereisen.
- hypothesen op te stellen die niet toetsbaar of falsificeerbaar zijn.
Geloof, theologie en spiritualiteit zijn geen pseudowetenschap (maar ook geen wetenschap). In tegenstelling tot deze gebieden van menselijke kennis beweert pseudowetenschap inzicht te geven in de wereld via 'wetenschappelijke' methoden. Theorieën die de invloed van een God of inspiratie veronderstellen worden niet tot de pseudowetenschap gerekend zolang ze niet zelf beweren wetenschappelijk te zijn of wetenschappelijke methoden te gebruiken.
Verschillende motieven zijn mogelijk drijfveer achter de promotie van pseudowetenschap. Deze kunnen een eenvoudige naïviteit over de wetenschappelijke methode zijn, maar ook moedwillige misleiding met als doel persoonlijk financieel gewin.
[bewerk] Voorbeelden
De volgende worden vaak als pseudowetenschappen gezien. Echter, zoals hierboven al aangegeven is, afgrenzingen verschillen, en anderen beschouwen een of meer van onderstaande als 'correcte' wetenschap:
- Acupunctuur
- Alchemie
- Astrologie
- Biogeometrie
- Creationisme
- Homeopathie
- Iridologie
- Iriscopie
- Levenselexir
- Negatief groen
- Numerologie
- Parapsychologie
- Polywater
- Ufologie
- Vitalisme
