Satmar

Van Wikipedia

Satmar is naar schatting de grootste chassidische beweging in de wereld; het aantal aanhangers wordt op circa 120.000 geschat. Satmar is afkomstig uit Satu Mare, een stad in Roemenië (destijds Hongarije).

De beweging heeft zijn basis in de wijk Williamsburg in Brooklyn, New York, waar ongeveer 40.000 aanhangers wonen. Daarnaast heeft de beweging een eigen dorp, genaamd Kiryas Joel, niet ver van New York. Kiryas Joel heeft circa 13.000 inwoners, bijna alleen Satmarer chassidim.

Buiten de regio New York wonen in Antwerpen, Buenos Aires, Londen, Manchester, Bnei Brak en Jeruzalem grote concentraties van Satmarer chassidim.

Inhoud 1 Geschiedenis 1.1 Rebbes 2 Opvolging van Rabbijn Moshe Teitelbaum 3 Anti-zionisme 4 Links 4.1 Interne links 4.2 Externe links 4.3 Videos

[bewerk] Geschiedenis

Tot Groot Rabbijn Joel Teitelbaum naar Satu Mare verhuisde om daar opperrabbijn te worden stond de beweging bekend als 'Sighet' (Sighet is een Roemeense stad nabij Satu Mare) in plaats van Satmar. Ook heden ten dage gebruikt een kleine groep nog de naam Sighet; deze groep is echter sterk verwant aan Satmar en praktisch gezien een subgroep ervan.

Tot de vorige Satmar Rebbe, Groot Rabbijn Moshe Teitelbaum, was de volgende Rebbe telkens een zoon van de oude Rebbe. Van Groot Rabbijn Joel Teitelbaum overleden echter al zijn kinderen tijdens zijn leven; daarom volgde zijn neef, Groot Rabbijn Moshe Teitelbaum, hem op. Hij overleeg op 24 april 2006 op 91-jarige leeftijd.

Zijn voorganger, Groot Rabbijn Joel Teitelbaum, was een van de beroemdste en meest felle tegenstanders van het zionisme in de gehele joodse wereld. Groot Rabbijn Joel Teitelbaum schreef daarover het boek Vayoel Moshe, waarin hij uitgebreid verklaart waarom het Zionisme een totaal foute ideologie is die rechtstreeks tegen de Tora in gaat.

Het 13.000 inwoners tellende Satmar-dorp Kiryas Joel heeft de laagste statistische gemiddelde leeftijd van bewoners van alle plaatsen in Amerika met meer dan 5000 inwoners. In het chassidisch jodendom is het niet abnormaal voor een gezin om 8 kinderen te hebben.

[bewerk] Rebbes

• Groot Rabbijn Moshe Teitelbaum (de eerste) (1759-1841) (de Yismach Moshe)
  • Groot Rabbijn Elazar Nissan Teitelbaum (zoon van de Yismach Moshe)
    • Groot Rabbijn Yekusiel Yehudah Teitelbaum (de Yetev Lev, zoon van Rebbe Elazar)
      • Groot Rabbijn Chananiah Yom Tov Lipa Teitelbaum (de Kedushas Yom Tov, zoon van de Yetev Lev)
        • Groot Rabbijn Chaim Tzvi Teitelbaum (de Atzei Chaim, zoon van de Kedushas Yom Tov)
          • Groot Rabbijn Joel Teitelbaum (1887-1979) (de Divrei Yoel en Baal Vayoel Moshe; ook bekend als Reb Yoelish of de Satmar Rebbe in het algemeen)
            • Groot Rabbijn Moshe Teitelbaum (1914-2006) (de Berach Moshe, zoon van de Atzei Chaim, neef van de Divrei Yoel)
              • Groot Rabbijn Aharon Teitelbaum (1948-) (zoon van de Berach Moshe)
              • Groot Rabbijn Zalman Leib Teitelbaum (1952-) (zoon van de Berach Moshe

[bewerk] Opvolging van Rabbijn Moshe Teitelbaum

De zonen van rabbijn Moshe Teitelbaum zijn verwikkeld in een hevig meningsverschil over de opvolging van hun vader. Beiden claimen het recht op de 'troon' te hebben. Zijn zoon rabbijn Aharon Teitelbaum heeft voornamelijk in Kiryas Joel zijn volgelingen; de andere zoon, rabbijn Zalman Teitelbaum heeft zijn volgelingen voornamelijk in Williamsburg. Verschillende malen is het conflict tussen de broers uitgelopen op fysiek geweld tussen volgelingen van beiden, waarbij gewonden vielen en de politie met harde hand in moest grijpen. Momenteel loopt tevens een uiterst gecompliceerde rechtszaak in de seculiere rechtbanken in New York over deze zaak; het verhaal doet zich de ronde dat rechters tot alles bereid zijn om zich niet aan deze zaak te hoeven wagen. Hoe dit verhaal af zal lopen is niet duidelijk, maar de mogelijkheid bestaat dat Satmar, zoals in de chassidische wereld wel vaker gebeurt, zich op zal splitsen in twee nieuwe bewegingen: Satmar-Williamsburg en Satmar-Kiryas Joel. Het lijkt erop dat Rebbe Moshe in zijn testament Rabbi Zalman tot nieuwe Rebbe benoemde.

[bewerk] Anti-zionisme

Vayoel Moshe

Satmar staat bekend om de felle anti-zionistische houding van de beweging. De vorige Satmar Rebbe, rabbijn Joel Teitelbaum, schreef daarover het beroemde boek Vayoel Moshe. Rebbe Joel, ook wel bekend als 'Reb Yoelish', staat ook wel bekend als de Baal Vayoel Moshe, ofwel 'de man van Vayoel Moshe'. Satmar heeft echter geen banden meer met Neturei Karta, een extreem anti-zionistische charedische beweging die onder andere onlangs Iran bezocht om steun aan president Mahmoud Ahmedinejad te geven.

[bewerk] Links

[bewerk] Interne links

• Chassidisch jodendom
• Joods Antwerpen
• Vayoel Moshe

[bewerk] Externe links

• Anti-zionistische website van Satmar chassidim

[bewerk] Videos

Op Google Video staan veel video-opnames van Satmar-feesten. Deze videos, allen in New York opgenomen, geven een beeld van de omvang van Satmar.

Satmar - Zalman Leib

• Huwelijksfeest van Rabbijn Lipa Teitelbaum, zoon van Rebbe Zalman Leib (00:20 min.)
• Huwelijksfeest van Rabbijn Lipa Teitelbaum, zoon van Rebbe Zalman Leib (02:00 min.) (rond 00:30 min. ziet men hoe veel chassidim de Rebbe begroeten)
• Avond na Shavuos (Wekenfeest) (00:54 min.)
• Avond na Shavuos (Wekenfeest) (00:36 min.)

Satmar - Aharon

• Viering tijdens de dagen na het huwelijk van de oudste dochter van Rebbe Aharon (03:35 min.)
• Viering tijdens de dagen na het huwelijk van de oudste dochter van Rebbe Aharon (04:38 min.)
• Viering tijdens Sukkos (Loofhuttenfeest) (00:38 min.)
• Viering tijdens Sukkos (Loofhuttenfeest) (00:31 min.)

{{{afb_links}}}	Charedisch (ultra-orthodox) jodendom (Portaal)	{{{afb_rechts}}}
Hoofdrichtingen: Misnagdiem ("Litouws" jodendom) - Chassidisch jodendom - Yerushalmi - Sefardisch orthodox jodendom Chassidische bewegingen: Satmar - Belz - Chabad-Lubavitch - Tzanz - Toldos Aharon - Dushinsky - Bobov - Pshevorsk - Breslov Charedische wereld: Beroemde leiders - Jiddish - Jesjiva (Talmoedschool) - Beis Yaakov (meisjesschool) Organisaties: Edah HaChareidis - België en Nederland Joods Antwerpen - Cheider