Хъайтыхъты Азæмæт

Сæрибар энциклопеди Википедийы æрмæг.

Хъайтыхъты Азæмæт у ирон фыссæг. Уый райгуырди Ходыхъæуы 1923 азы. 1939 азы каст фæци Садоны астæуккаг скъола æмæ кусын райдыдта.

Æрдзæй зæрдæргьæвд рахаста Азæмæт. Сæрдыгон изæрты-иу зæронд лæгтæ рагон Ходы Ныхасы алыхуызон таурæгьтæ куы кодтой, уæд-иу сæм хъусынæй не ’фсæсти. Йæ цæстыты раз-иу сыстадысты, фыдæх æмæ фыддуджы ныхмæ чи рацыд, уыцы сæрæн гуырдтæ æмæ-иу йæ сæнтты дард кæмдæр балæууыд. Уæд-иу Азæмæт гыццыл нал зынди йæхимæ — кард кæй нæ кæрды, фат кæм нæ хизы, ахæм хъæбатыр-иу басгуыхти.

Æрзæткъахæнты куыста, фæлæ йæ зæрдæйæ нæ цух кодтой, кæддæр Ныхасы цы диссæгтæ хъуыста, уыдон. Æмæ уæд йæ зæрдæйы райгуырд уыцы таурæгьтæ ныффыссын æмæ джиппæй рауадзыны бæллиц. Азæмæтæн йæ уæззау кусгæ бонты ивын байдыдтой йæ æхсызгон хъизæмаргæнæн æхсæвтæ. Дзаевгар рæстæг рацыд, цалынмæ йæ фыццаг таурæгьтæ мыхуыры фæзындысты, уæдмæ. Адæм ын бацин кодтой йæ таурæгътыл, къухæй-кьухмæ сæ истой. 1984 азы чиныгуадзæн «Ир»-ы рацыд Азæмæты таурæгьты фыццаг чиныг «Зынаргъ дур». 1989 азы та — йæ дыккаг чиныг «Фыййауы лæдзæг». Фæстæдæр, чиныгкæсджытæ сæ æхсызгонæй кæй агуырдтой, уый хынцгæйæ, дыууæ чиныджы уагьд æрцыдысты иумæ, иу чиныджы, «Амондуарджытæ», зæгьгæ, ахæм номимæ.

Фæстæдæр Хъайтыхъты Азæмæты райстой Советон Цæдисы Фысджыты цæдисы рæнхьытæм.

Ирыстоны бирæ таурæгьгæнджытæ уыди. Фыст дæр гыццыл не ’рцыди сæ таурæгьтæй. Фæлæ Азæмæты таурæгьтæ бæрæг дарынц се ’хсæн сæ аив нывæфтыдæй æмæ сæ фидар композицион арæзтæй. Бæрæг дарынц уымæй, æмæ Азæмæт рагон таурæгьы бындурыл хорз кæй арæхсы нырыккон аивадон уацмыс снывæндынмæ. Уымæ гæсгæ Азæмæт хуымæтæг таурæгьгæнæг нæу, нæдæр таурæгьфыссæг у. Азæмæт у фыссæг, сыгъдæг ирон адæмон æвзагæй æцæг адæмон уацмыстæ чи нывæнды, ахæм фыссæг.

Царды æцæг хабæртты бындурыл фыст сты, Хъайтыхьты Азæмæт йæ ног чиныгмæ («Азæмæты таурæгътæ», 2005) цы рагон таурæгьтæ бахаста, уыдон — «Уæгьуыллæйы мæлæт», «Доны къусы аргь», «Фыдус», «Туджы пырхæнтæ», «Фыдохы арт», «Уазал фæлварæн», «Дзæхы фæстаг балц», «Хетæг», «Черчесты уæйыг», «Ус богал», «Аслæнбеджы мæлæт» æмæ æндæртæ.