Antoni Auleitner

Z Wikipedii

Antoni Walery Izydor Auleitner (ur. 13 grudnia 1801 w Siedlcach, zm. 7 września 1898 w Warszawie), leśnik polski, popularyzator wiedzy leśnej.

Był synem Antoniego i Marianny z Białostockich. Uczęszczał do szkoły wydziałowej pijarów w Łukowie, następnie studiował na Uniwersytecie Warszawskim i w Szkole Szczegółowej Leśnictwa przy uniwersytecie. Od grudnia 1821 pracował w administracji lasów rządowych Królestwa Polskiego, początkowo jako praktykant w kancelarii nadleśniczego naczelnego, następnie adiunkt przy urządzaniu lasów. W latach 1832-1835 pozostawał poza służbą rządową, być może odsunięty za udział w powstaniu listopadowym lub udzielanie pomocy powstańcom. Po przywróceniu do pracy był m.in. nadleśniczym w leśnictwie we Włocławku (do 1841, kiedy został "karnie oddalony"), nadleśniczym w leśnictwie w Warszawie (1853-1858), asesorem przy rządzie gubernialnym radomskim i asesorem przy rządzie gubernialnym warszawskim. Przeszedł na emeryturę w styczniu 1867.

W przerwach w pracy w lasach rządowych pracował w leśnictwie prywatnym (także po przejściu na emeryturę). Porównując zarządzanie rządowe i prywatne wystosował w 1862 krytyczny memoriał, wskazując na gorszy poziom gospodarki leśnej i konieczność reform leśnictwa rządowego. Opublikował szereg prac dotyczących leśnictwa, m.in. podręcznik Gospodarstwo leśne, czyli proste zasady hodowania, urządzania i ochrony lasów oraz korzystnego z nich użytkowania ze szczególną uwagą na lasy prywatne dla użytku właścicieli ziemiańskich, rządców dóbr i leśniczych praktycznie wyłożone (1845). Publikacja ta była efektem doświadczeń zawodowych autora, wykorzystywała także obcą literaturę fachową, głównie niemiecką, dzięki czemu stanowiła czołową pozycję w polskiej literaturze o leśnictwie; w 1853 ukazało się drugie wydanie. Ponadto Auleitner ogłosił m.in. Przewodnik leśny, czyli zbiór treściwy najważniejszych działań gospodarczych ze stosownym podziałem przedmiotów oraz wskazaniem właściwego czasu, w jakim dla utrzymania w dobrym stanie lasów wykorzystane być mają (...), ułożony dla użytku rządców dóbr, nadleśnych i leśniczych (1850). Publikował także artykuły na łamach "Korespondenta Rolniczego, Handlowego i Przemysłowego" (dodatku do "Gazety Codziennej"), "Gazety Rolniczej", "Przeglądu Leśniczego", "Tygodnika Rolniczego", "Sylwana", "Rocznika Gospodarstwa Krajowego". Niektóre z artykułów Auleitnera:

• Uwagi nad wartością lasów ("Sylwan", 1830)
• Rzut oka na gospodarstwo obecne w lasach ziemiańskich w Polsce i na przyszłe ich urządzenie ("Rocznik Gospodarstwa Krajowego", 1844)
• O szkodliwych skutkach zaniedbania dozoru leśnego i wpływie pańszczyzny na stan lasów prywatnych ("Rocznik Gospodarstwa Krajowego", 1849)
• Środki praktyczne zagospodarowania lasów prywatnych ("Rocznik Gospodarstwa Krajowego", 1858)
• O potrzebie intensywnego leśnego gospodarstwa i zarazem oszczędnego obchodzenia się z drzewem wobec kopalń i torfu ("Tygodnik Rolniczy", 1879)

Ponadto dla Encyklopedii rolnictwa i wiadomości związek z nim mających opracował zagadnienia ochrony i urządzania lasów, w poznańskim "Przeglądzie Leśniczym" opublikował zarys historii lasów rządowych w Królestwie Polskim (1876). Zmarł w Warszawie w wieku 97 lat; tradycje rodzinne kontynuował syn Wacław, również leśnik.

Źródła:

• Józef Broda, Antoni Auleitner, w: Słownik biograficzny techników polskich, zeszyt 1, Wydawnictwo Czasopism i Książek Technicznych NOT-SIGMA, Warszawa 1989