Bitwa nad rzeką Tolenus
Z Wikipedii
Bitwa nad rzeką Tolenus miała miejsce w roku 90 p.n.e. podczas wojny Rzymu ze sprzymierzeńcami.
W roku 91 p.n.e. wybuchło powstanie przeciwko Rzymowi. Do plemienia Marsów, które pierwsze podniosło bunt dołączyły wkrótce szczepy górskie Pelingów, Marucynów i Westynów a także Samnici i w końcu niemal wszystkie ludy środkowej i południowej Italii.
Zanim zaczęły się działania wojenne sprzymierzeńcy wysłali do Rzymu posłów z oświadczeniem, że są gotowi złożyć broń pod warunkiem otrzymania obywatelstwa rzymskiego. Po odrzuceniu tych żądań podjęto na wiosnę 90 p.n.e. działania wojenne. Walki wybuchły zarówno na południu w Kampanii i Samnium, gdzie główne dowództwo ze strony rzymskiej sprawował konsul Lucjusz Juliusz Cezar, jak i na północy w Abruzzach, gdzie Rzymianami dowodził drugi konsul Publiusz Rutyliusz Lupus. Osobna armia rzymska dowodzona przez Gnejusza Pompejusza Strabona działała w ziemi piceńskiej.
Siły walczących stron były porównywalne, w szeregach Rzymian walczyli także Numidyjczycy oraz Hiszpanie.
W dniu 11 czerwca 90 p.n.e. nad rzeką Tolenus Rzymianie pod wodzą konsula Lupusa ponieśli klęskę w bitwie ze sprzymierzeńcami. Zginęło 8000 legionistów, wśród nich sam konsul. W tym samym czasie drugi konsul Cezar cofał się z Kampanii przed zwycięskim wojskiem samnickim pod wodzą Mutilusa.
Dopiero pod koniec roku Juliusz Cezar wprowadził ustawę nadającą prawo obywatelstwa wszystkim sprzymierzeńcom którzy dochowali wierności Rzymowi, a w rok później tym którzy złożą broń.
