Czasowniki rozdzielnie złożone
Z Wikipedii
Czasowniki rozdzielnie złożone (niem. Trennbare Verben) - rodzaj czasowników złożonych w języku niemieckim. Składają się z czasownika podstawowego oraz z przedrostka, na który pada akcent. Przykładem takiego czasownika jest einkaufen (akcent pada na przedrostek "ein", a nie na czasownik kaufen).
[edytuj] Niektóre przedrostki tworzące czasowniki rozdzielnie złożone
| Przedrostek akcentowany | Czasownik podstawowy | Czasownik rozdzielnie złożony |
|---|---|---|
| ab | holen (przynieść) | abholen (odebrać) |
| an | kommen (przyjść) | ankommen (przybyć) |
| auf | stehen (stać) | aufstehen (wstawać) |
| aus | packen (pakować) | auspacken (rozpakować) |
| bei | bringen (przyprowadzać) | beibringen (wpajać) |
| ein | laden (ładować) | einladen (zapraszać) |
| fern | sehen (widzieć) | fernsehen (oglądać telewizję) |
| fest | machen (robić) | festmachen (przymocować) |
| fort | setzen (sadzać) | fortsetzen (kontynuować) |
| her | stellen (postawić) | herstellen (produkować) |
| hin | fallen (upaść) | hinfallen (upaść) |
| los | fahren (jechać) | losfahren (wyruszyć w drogę) |
| mit | teilen (dzielić) | mitteilen (zawiadomić) |
| nach | prüfen (posprawdzać) | nachprüfen (sprawdzić) |
| vor | lesen (czytać) | vorlesen (przeczytać na głos) |
| weg | werfen (rzucić) | wegwerfen (wyrzucić) |
| weiter | fahren (jechać) | weiterfahren (pojechać dalej) |
| zu | machen (robić) | zumachen (zamknąć) |
| zurück | kommen (przybyć) | zurückkommen (wrócić) |
| zusammen | passen (uchodzić) | zusammenpassen (dopasowywać) |
Istnieją również rzadko używane przedrostki tworzące czasowniki rozdzielnie złożone. Są to:
- "da" (np. dableiben - zostać)
- "empor" (np. emporsteigen - wnieść)
- "nieder" (np. niedergehen - opaść)
- "statt" (np. stattfinden - odbyć się)
- "teil" (np.teilnehmen - brać udział).
Wyżej wymieniona tabela przedstawia, iż przedrostki mają samodzielne znaczenie (choć w złożeniu z czasownikiem nie musi być takie samo) i w zdecydowanej większości są przyimkami.
[edytuj] Czasownik rozdzielnie złożony w zdaniu
O rozdzielności czasownika rozdzielnie złożonego zawsze decyduje czas, w którym czasownik będzie występował; w niektórych czasach przedrostek będziemy pisali razem z czasownikiem, w innych oddzielnie.
| Czas | Zdanie w danym czasie |
|---|---|
| Czas teraźniejszy (Präsens) | Die Farben passen nicht zusammen. |
| Czas przeszły złożony (Perfekt) | Er ist in der letzten Minute in den Bus nach Wien eingestiegen. |
| Czas przeszły prosty (Imperfekt/Präteritum) | Ich wachte um sechs Uhr auf. |
| Czas zaprzeszły (Plusquamperfekt) | Ich hatte zugemacht. |
| Czas przyszły prosty (Futur I) | Du wirst mitteilen. |
| Czas przyszły złożony (Futur II) | Ich werde wahrscheinlich teilnehmen habe. |
Wyżej wymieniona tabela ukazuje kilka ważnych zasad dotyczących czasowników rozdzielnie złożonych:
- czasownik podstawowy jest jedyną odmienną częścią (we wszystkich czasach)
- formę Partizip II (stosowaną np. do tworzenia czasu Perfekt) tworzymy według zasady, pamiętając o umieszczeniu przedrostka "ge" za przedrostkiem tworzącym czasownik rozdzielnie złożony (np. Präsens - teilnehmen, Perfekt - teilgenommen).
- w formie bezokolicznikowej przedrostek piszemy łącznie z czasownikiem (np. ausgehen)
- w formie Präsens i Imprerfekt/Präteritum przedrostek trafia na koniec zdania (np. Maria geht in fünf Minuten aus.).
- w zdaniach podrzędnych czasownik podstawowy jest połączony z przedrostkiem (Sie weiss, dass er jeden Tag um 7 Uhr aufsteht.).
