Dendera
Z Wikipedii
Dendera (gr. Tentyra; obie nazwy powstały ze staroegipskiego Enettentore) — miasto w Górnym Egipcie, na prawym brzegi Nilu. W starożytności ośrodek kultu bogini Hathor. Miasto istniało już w okresie Starego Państwa. W okresie Ptolemejskim zbudowano tu jej świątynię. Król Nektanebo I z XXX dynastii zbudował tu swoje mammisi, jest to najstarszy zabytek tego typu odnaleziony w Egipcie. Podczas panowania rzymskiego powstały tu: świątynia Izydy (z czasów Augusta), mammisi Nerona oraz kaplica Nowego Roku).
Najlepiej zachowanym zabytkiem na terenie Dendery jest świątynia Hathor. Budowę jej rozpoczęto za panowania Ptolemeusza IX a zakończono w czasach Nerona. Świątynia stanęła na miejscu starszej budowli, pochodzącej najprawdopodobniej z czasów Cheopsa. Plan zachowanej do dnia dzisiejszego budowli mocno się różni od klasycznych budowli egipskich. Świątyni nie poprzedzają pylony, nie ma też dziedzińca z portykami. Budowla została zwrócona fasadą w kierunku Nilu. Dziedziniec otoczony murem poprzedza wejście do pronaosu (dużej sali ozdobionej 24 kolumnami). Za nim znajduje się sala hypostylowa, zamknięta po bokach pomieszczeniami magazynowymi, pracownią perfum, skarbcem itp. Za nią umieszczono salę ofiarną i pomieszczenie poprzedzające sanktuarium. Wokół sanktuarium biegnie pasaż z 11 kaplicami, poświęconymi różnym bóstwom i symbolom religijnym. Na dachu, dostępnym schodami znajdującymi się przy murze, pomiędzy salą hypostylową a kaplicami, zbudowano kiosk Nowego Roku. Kolumny sali hypostylowej i pronaosu zdobione są hatoryckimi głowcami. Sufit jednej z kaplic w kiosku pokrywał okrągły fresk z symbolicznym wyobrażeniem nieba: gwiazdozbiorów, planet i gwiazd, tzw. Zodiak z Dendery (oryginał znajduje się obecnie w Luwrze w Paryżu, w świątyni pozostawiono kopię). Podobne przedstawienie, jednak na planie kwadratu, znajduje się w sali hypostylowej.
Świątynia poprzedzona została mammisi Augusta. Pomiędzy nim a murem otaczającym świątynię zachowane są ruiny kościoła koptyjskiego.
Na południe od świątyni znajdują się ruiny niewielkiej świątyni Izydy, na zachód – święte jezioro.
Zobacz też: architektura i rzeźba starożytnego Egiptu.
