Grzebiuszka ziemna

Z Wikipedii

Grzebiuszka ziemna
Systematyka
Domena	eukarioty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy bezogonowe
Podrząd	Mesobatrachia
Rodzina	grzebiuszkowate
Rodzaj	Pelobates
Gatunek	grzebiuszka ziemna
Nazwa systematyczna
Pelobates fuscus
(Laurenti, 1768)

Grzebiuszka ziemna (Pelobates fuscus) - gatunek płaza z rodziny grzebiuszkowatych, zwana również huczkiem.

Opis. Długość ciała 5 – 8 cm, masa ciała 20 – 30 g. Ciało krępe, tylne kończyny krótkie i silnie umięśnione. Wyglądem nieco przypomina ropuchę, zwłaszcza po nadęciu płuc. Głowa duża, oczy silnie wystające. Brak w uchu błony bębenkowej. Czaszka pomiędzy oczami silnie uwypuklona. Skóra jest gładka z równomiernie rozmieszczonymi gruczołami, które po potarciu wydzielają substancję o zapachu czosnku. Na palcach tylnych kończyn dobrze rozwinięte błony pływne. Na ich spodniej stronie występują duże, silnie zrogowaciałe modzele podeszwowe, które służą jej do zagrzebywania się w ziemi. Ubarwienie ciała dość zróżnicowane u różnych osobników. Grzbiet ciała koloru jasnopopielatego, żółtawopopielatego lub oliwkowego. Pokryty plamami. Brzuszna powierzchnia ciała jasnokremowa i prawie bezplamista.

Występowanie. Występuje w Europie Środkowej, Południowej i Wschodniej. W Polsce występuje na całym niżu, nigdy jednak nie występuje masowo. Nie występuje w górach. Biotop. Występuje wyłącznie na nizinnych terenach, głównie na glebach są piaszczystych, piaszczysto-gliniastych, czarnoziemach, lessach, na torfowiskach. Lubi przebywać w ogródkach warzywnych i na polach uprawnych. Wybiera te podłoża, w których łatwo może się zagrzebać w ziemi. Jej pionowy zasięg wynosi tylko 300 m n. p. m. Na okres godowania wybiera różnego rodzaju zbiorniki wody stojącej; stawy, rowy melioracyjne, itd.

Tryb życia. Poza okresem godowym żyje wyłącznie na lądzie. Prowadzi nocny tryb życia ( z wyjątkiem okresu godowego, kiedy jest aktywna również w dzień). Jest płazem powolnym. Zaskoczona nie próbuje uciekać, lecz zagrzebuje się w ziemi ( w ciągu 2 – 5 min). Jeżeli podrapie się jej skórę, wydziela z gruczołów skórnych ostrą woń czosnku, unosi się na tylnych nogach i wydaje głośny skrzek. Dzień spędza ukryta w ziemi. Nie szuka w tym celu kryjówek, lecz sama wygrzebuje, za pomocą silnych tylnych nóg norę w ziemi. Odżywia się głównie owadami. Na zimę zapada w sen zimowy. W tym celu zagrzebuje się w wykopanej przez siebie głębokiej norze w ziemi.

Gody. Słabo zaznaczony dymorfizm płciowy. Główną cechą umożliwiającą rozpoznanie płci jest występowanie na grzbiecie samca dużych, owalnych skupisk gruczołów naramiennych. Przeważnie już w marcu, lub na początku kwietnia, grzebiuszki rozpoczynają wiosenne wędrówki do wody, gdzie odbywają gody. Wędrują głównie w nocy. W czasie godów łączą się w pary (tzw.ampleksus). W tym czasie nie odżywiają się. Godują bardzo skrycie. Godujące samce i samice cały czas podczas pobytu w wodzie, nawet w nocy, przebywają ukryte w pobliżu brzegu stawu wśród roślinności. Nie skupiają się też w jednym miejscu, jak np. żaby. Samce grzebiuszek nie posiadają rezonatorów, więc podczas godów nie uprawiają głośnych „żabich koncertów”. Zapłodnienie jest zewnętrzne.

Rozród .Samica składa jaja, zwane skrzekiem w postaci pojedynczego, grubego sznura luzem w do wody, lub na roślinach wodnych. Z jaj wylęgają się larwy – kijanki, które pływają w wodzie za pomocą płetwy ogonowej. Oddychają skrzelami wewnętrznymi. Kijanki grzebiuszki osiągają dużą wielkość, bo aż do 12 cm, są więc znacznie dłuższe od osobnika dorosłego. Odżywiają się glonami, szczątkami roślin i materią organiczną, którą wsysają wraz z wodą, lub zdrapują z roślin wodnych. Przeobrażenie w dorosłą postać występuje późną jesienią. Czasami kijanki nie zdążą się przeobrazić przed zimą, wówczas spędzają zimę w wodzie w postaci larwalnej.

Ochrona. Gatunek podlegający w Polsce ścisłej ochronie.