Joanna Flatau
Z Wikipedii
Joanna Flatau (ur. w 1928 r. w Warszawie, zm. 19 kwietnia 1999 r. w Warszawie) - polski lekarz psychiatra.
Założycielka poradni zdrowia psychicznego (PZP) dla studentów w Warszawie (1961), której kierownikiem była przez ok. 40 lat. Prowadziła półsanatorium nerwic w Warszawie (na Górnośląskiej) i organizowała obozy dla studentów z tym schorzeniem. Propagowała w Polsce leczenie nerwic za pomocą alternatywnych form terapii (joga, choreoterapia i inne). Ukończyła Akademię Medyczną w Warszawie w 1952 r. Po studiach pracowała jako lekarz w Klinice Psychiatrycznej Akademii Medycznej w Warszawie od 1952 do 1961. Była wieloletnim konsultantem w Ośrodku Psychoterapeutycznym Instytutu Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego.
Spis treści |
[edytuj] Historia PZP
[edytuj] Wstęp
W XX-leciu międzywojennym, w latach 1930-1936 w Studenckiej Kasie Chorych jako lekarz chorób nerwowych pracował dr Zygmunt Kuligowski (po wojnie profesor neurologii, wieloletni Dyrektor Instytutu Psychoneurologicznego). Studentów, zresztą wyłącznie Uniwersytetu Warszawskiego, przyjmował w swoim mieszkaniu przy ulicy Wiejskiej 2. W owych czasach nie było tak ścisłego jak obecnie podziału pomiędzy neurologią a psychiatrią, większość psychiatrów nawet o orientacji psychoanalitycznej ukrywała się pod szyldem lekarzy nerwowych przede wszystkim dlatego, że wizyta u psychiatry stanowiła sprawę niezwykle wstydliwa. Dr Kuligowski leczył studentów ze schorzeniami stricte neurologicznymi, ale także z nerwicami wszelkiego rodzaju oraz chorych psychicznie. Gdy konieczność tego wymagała kierował swoich pacjentów do Szpitala Psychiatrycznego w Tworkach lub do szpitala Jana Bożego na ul. Bonifraterskiej.
[edytuj] Po II wojnie światowej
W Europie, tak jak i w Polsce, po II wojnie światowej jednym z podstawowych problemów w populacji studenckiej była gruźlica. Stopniowo jednak problem malał, a na plan pierwszy wysunęły się zaburzenia psychiczne.
Po wojnie, w latach 1950-1951, pierwszym lekarzem psychiatrą pracującym w PALMIE (służba zdrowia dla studentów w Warszawie) był adiunkt Kliniki Psychiatrycznej Akademii Medycznej w W-wie, dr Wacław Semadeni. Przyjmował pacjentów 2 razy w tygodniu po 2 godziny przy ul. Mochnackiego 10. Potem jego funkcje przejęła dr Aniela Piekarska-Ekiert. Jednakże potrzeby w dziedzinie psychiatrii rosły, zwiększała się liczba pacjentów i lekarz przyjmujący godzinowo nie był w stanie sprostać zapotrzebowaniu. Dr Ludwik Paszyński zwrócił uwagę na rosnąca problematykę psychiatryczną i jego zasługą jest powstanie Poradni Zdrowia Psychicznego dla Studentów. W zimie 1961 roku placówkę tę objęła Dr Joanna Flatau. 1 marca 1961 roku Poradnia Zdrowia Psychicznego dla Studentów przy Zespole Leczniczo-Profilaktycznym dla Studentów została w Warszawie oficjalnie otwarta. Przez pierwszy okres pacjenci byli przyjmowani w małym, ciemnym gabinecie na parterze przy ul. Mochnackiego 10. Po paru miesiącach Poradnia Zdrowia Psychicznego miała już swój własny, pierwszy lokal. Od samego początku istnienia PZP jej konsultantem naukowym był profesor Jan Jaroszyński.
W tym czasie powstało szereg prac naukowych o tematyce przede wszystkim epidemiologicznej dotyczących środowiska akademickiego. Z prac wydrukowanych należy wymienić: Zaburzenia psychiczne a niepowodzenia w studiach (Flatau, Gerard, Jaroszyński, Stankiewicz, Umińska i Wysokińska), Niektóre problemy schorzeń wśród młodzieży akademickiej (Flatau), Czynniki środowiskowe, a zgłaszalność do Poradni Zdrowia Psychicznego (Flatau, Gerard, Jaroszyński, Umińska, Wysocka), Epidemiologia psychiatryczna warszawskiego środowiska studenckiego (Flatau, Jaroszyński i zespół).
[edytuj] Sanatorium nerwic. Wentyle i czubki
Odrębnym rozdziałem w historii Warszawskiej PZP było utworzenie Półsanatorium dla Nerwic i Obozy dla Studentów ze Schorzeniami Nerwicowymi. Inspiracją dla powstania Półsanatorium był przykład Francji. Clinique Dupré w Sceaux pod Paryżem, dawny Zameczek Myśliwski Ludwika XV, jako lecznica studentów z zaburzeniami psychicznymi powstała w 1956 roku przekształcona z sanatorium przeciwgruźliczego. Dr Flatau po miesiącu pobytu wróciła z Sceaux ogarnięta myślą otrzymania łóżek dla studentów chorych psychicznie. Wybór padł na Akademik Przeciwgruźliczy na Górnośląskiej 14, o którym wiadomo było, że może mieć wolne miejsca (leczono tam gruźlicę). Ten plan napotkał na gwałtowny sprzeciw z kilku miejsc jednocześnie. Przeciwni byli m.in. studenci akademika na Górnośląskiej (przezywani "wentylami"), którzy posunęli się aż do wyprawy protestacyjnej do Komitetu Dzielnicowego Partii pod tytułem, że kontakt z wariatami zaszkodzi ich stanowi zdrowia. Jednak późną wiosną 1969r. pierwszych 6-ciu pacjentów PZP (przezywanych "czubkami") "wśliznęło" się na Górnośląską. Później było ich 12-u, 22-ch, aż wreszcie doszło do 44 łóżek.
[edytuj] Obozy dla studentów nerwicowych
Idea obozów dla ludzi za schorzeniami nerwicowymi powstała w 1969 r. W 1970 r. został zorganizowany (wspólnie z Związkiem Studentów Polskich) I obóz dla nerwic w Dusznikach. Podstawa leczenia była oczywiście wtedy, jak i na następnych obozach, psychoterapia grupowa i indywidualna ale wprowadzono i inne formy leczenia. Zofia Aleszko prowadziła cieszące się niebywałym powodzeniem lekcje tańca nazwane choreoterapią. Tadeusz Pasek, po powrocie z Indii, prowadził ćwiczenia yogi. Wiele technik leczenia nerwic powstawało właśnie na tych obozach. Następne obozy, już ogólnopolskie, odbywały się przez kilka lat w Chłapowie, a ostatni w Bukowcu] w Bieszczadach. Dla wielu uczestników z małych środowisk w Polsce obozy stanowiły pierwszą szansę zetknięcia się z psychiatrią i pierwszą szansą leczenia. Jednocześnie obozy te stanowiły początki pracy wielu warszawskich psychologów m.in. zgrupowanych wokół Dr Kazimierza Jankowskiego; znanego psychiatry propagującego psychiatrię bez leków. Tutaj zaczynał m.in. Andrzej Samson. Prowadzono też zajęcia z muzykoterapii.
[edytuj] Choreoterapia w Polsce
Lecznicze stosowanie ruchu w psychiatrii (psychozy i nerwice) na świecie sięga około 50 lat. W Polsce jest rozwijane od lat 1970. Wprawdzie formy rekreacji spotykane są często, ale terapia ruchu prowadzona systematycznie jest dość rzadko. Udział pacjentów w zajęciach ruchowych przyczynia się do podniesienia nastroju, odreagowania napięcia, i pozwala uaktywnić osoby nieśmiałe i zahamowane. Pionierskie prace w Polsce były prowadzone przez Dr Zofię Aleszko w Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie i uczestniczyły w nim studentki i studenci z rozpoznaną nerwica. Do udziału w eksperymencie kierowani byli przez Poradnię Zdrowia Psychicznego dla studentów w Warszawie. W oparciu o te badania powstała praca doktorska „Próba zastosowania choreoterapii u studentów nerwicowych”. Zajęcia te były potem stosowane na obozach dla studentów z nerwicami a potem wprowadzone do Kliniki Nerwic IPiN (Instytut Psychiatrii i Neurologii) i na oddziale I Kliniki Psychiatrycznej IPiN.
