Kruševo
Z Wikipedii
Kruševo (maced. Крушево, arum. Crushuva, gr. Κρούσοβο - Krusovo) - miasto w południowo-zachodniej Macedonii, położone na wschodnich stokach szczytu Bušava w górach Ljuben. Ośrodek administracyjny gminy Kruševo. Liczba ludności - 5.530 osób (80% Macedończyków, 19% Wołochów) [2002], współrzędne geograficzne - 41°22'08"N, 21°14'56"E, wysokość - 1015 m n.p.m. (najwyżej położone miasto Macedonii). Przeciętna całoroczna temperatura - 8,3°C, przeciętna temperatura lata - 17,4°C, średnia wilgotność powietrza - 76%, usłonecznienie roczne - 2090 godzin, występowanie pokrywy śnieżnej - około 80 dni w roku.
Pierwsza pisemna wzmianka o Kruševie pochodzi z 1467, gdy miasto wraz z Prilepem i 31 innymi wsiami przeszło pod władanie Husein-bega. W XVIII wieku do miasta przybyły grupy chrześcijan, którzy uciekając przed atakami Alego Paszy z Janiny opuścili wschodnią Albanię i zachodnią Macedonię (głównie Arumuni z Voskopojë w Albanii). Ponieważ było wśród nich sporo wykształconych rzemieślników, kupców i artystów, zaowocowało to przyspieszeniem gospodarczego i kulturalnego rozwoju miasta na przełomie XVIII i XIX wieku. W XIX wieku artyści z Kruševa - budowniczowie, rzeźbiarze, pisarze ikon (zografowie) - byli znani w całej Macedonii, a nawet w sasiednich krajach. W czasie powstania ilindeńskiego w 1903 Kruševo było stolicą Republiki Kruszewskiej, istniejącej jedynie 10 dni. Po jego upadku miasto zostało niemal całkowicie zniszczone przez wojska osmańskie.
Do zabytków Kruševa i nabliższej okolicy należą m.in.:
- cerkiew pw. św. Mikołaja z 1832, spalona podczas powstania ilindeńskiego w 1903, odbudoana w latach 1904-1905, z ikonostasem Petre Filipoviča i jego pomocnika Dimitra Staniševa (pozostałości w Muzeum Powstania Ilindeńskiego i Republiki Kruszewskiej),
- cerkwie pw. Świętej Trójcy i pw. Zaśnięcia Matki Boskiej w Mijačko Maalo z 1867,
- klasztorna cerkiew pod wezwaniem św. Spasa z 1836 we wsi Trstenik,
- specyficzne ludowe "kruszewskie domy".
W Kruševie znajdują się liczne muzea i galerie:
- Muzeum Powstania Ilindeńskiego i Republiki Kruszewskiej,
- Galeria Nikoli Martinoskiego - jednego z twórców współczesnej sztuki w Macedonii,
- Pomnik Walki Narodowowyzwoleńczej i Powstania Ilindeńskiego ("Makedonium"),
- Pomnik Niedźwiedziego Kamienia, autorstwa Dimo Todorowskiego - miejsce wybuchu powstania ilindeńskiego. 2 sierpnia każdego roku odbywają się tam uroczyste obchody Dnia Niepodległości Macedonii,
- Muzeum NOW,
- pomniki Nikoli Kareva i Pitu Guli,
- rekonstrukcja Odlewni Kul, wykorzystywanej przez powstańców.
Znani mieszkańcy Kruševa:
- Nikola Karev
- Pitu Guli
- Toše Proeski
