Dyskusja:Kryminologia

Z Wikipedii

Nie ma w literaturze jednomyślności co do tego, kto pierwszy użył terminu kryminologia. „Według W. Bongera termin „kryminologia” został po raz pierwszy użyty przez francuskiego lekarza – antropologa, P. Topinarda w 1879 r. Inne źródła wskazują, iż nazwę „kryminologia” wprowadził R. Garofalo, prawnik włoski, współtwórca antropologicznej szkoły prawa karnego; wydana przez niego w 1885 r. praca nosi tytuł Criminologia” Czym jest kryminologia? Bez wątpienia możemy dziś stwierdzić, że kryminologia jest samodzielną zintegrowaną dyscypliną naukową, która posiada „własny przedmiot i obszar badawczy oraz jej tylko właściwe metody badań” . Jej zakres można próbować wyjaśnić na drodze analizy etymologicznej samej nazwy. Termin „kryminologia” powstał z łacińskiego słowa "crimen" - oznaczającego przestępstwo i greckiego słowa "logos" - oznaczającego naukę” , co wskazywałoby, że kryminologia to nauka o przestępstwie. Taka jednak definicja kryminologii jest dalece niewystarczająca, zbyt ogólna. W ten sam ogólny sposób, że jest to "nauka o przestępstwie", można by określić wiele innych jeszcze dyscyplin wiedzy (np. naukę prawa karnego, postępowania karnego, kryminalistyki itd.) Na temat istoty i zakresu kryminologii istnieje wiele poglądów, których przedstawienie zajęłoby zbyt wiele miejsca. Czytelnika odsyłam do książki B. Hołysta "Kryminologia" Warszawa 1994, PWN s. 19 i dalsze. Pomijając szczegółowe rozważania na temat istoty i zakresu kryminologii przyjmiemy za tym autorem następującą definicję tej nauki.: „Kryminologia jest nauką o przestępcy i przestępstwie, o objawach i przyczynach przestępczości i innych związanych z nią zjawiskach patologii społecznej oraz o metodach ich eliminacji”. „W szerszym ujęciu w zakres kryminologii wchodzą również badania nad funkcjonowaniem prawa w życiu społecznym, jak też nad działalnością organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, wreszcie nad stosowaniem kar i innych środków kontroli społecznej w odniesieniu do zjawiska przestępczości. Najogólniej (...) chodzi o badania nad reakcją organów i instytucji państwowych, organizacji społecznych, ale także całego społeczeństwa” . Nadrzędnym zadaniem stojącym przed kryminologią - zadaniem, które przyczyniło się do powstania i rozwoju tej nauki jest zapobieganie przestępczości. Realizowane jest ono między innymi poprzez eliminację, zwalczanie przyczyn tego zjawiska oraz poznanie i ograniczenie objawów przestępczości. Dążenie do poznania przyczyn przestępczości oraz przestępczych i dewiacyjnych zachowań osób, jak również objawów towarzyszących tym zjawiskom jednoznacznie wyznacza przedmiot kryminologii, którym jest: 1. człowiek naruszający przepisy prawa, zagrożony demoralizacją, niedostosowany społecznie, 2. czyn przez niego popełniony, 3. ofiara przestępstwa. W kryminologii można wyróżnić sześć zasadniczych działów: 1. oparte na kryterium przedmiotowym (z uwagi na określony wcześniej przedmiot badań kryminologicznych): – etiologię kryminalną, – symptomatologię kryminalną (w literaturze można spotkać również inną nazwę dla określenia tego działu: fenomenologia kryminalna lub kryminografia), – wiktymologię kryminalną, 2. oparte na kryterium metodycznym (z uwagi na metody gromadzenia i wykorzystywania danych): – kryminologiczną diagnozę, – kryminologiczną prognozę, – kryminologiczną profilaktykę.

Etiologia kryminalna - koncentruje się na badaniu uwarunkowań i przyczyn (czynników kryminogennych) przestępczości oraz innych zjawisk patologii społecznej. Obejmuje ona także swym badaniem uwarunkowania biologiczne, psychiczne i społeczne przestępczych i dewiacyjnych zachowań poszczególnych osób, dążąc do ustalenia indywidualnych czynników, które doprowadziły do niezgodnego z przepisami prawa lub normami społecznymi zachowania konkretnego człowieka. Najogólniej można powiedzieć, że w oparciu o badania etiologiczne, prowadzone na gruncie kryminologii, staramy się uzyskać odpowiedzieć na pytania: dlaczego człowiek staje się przestępcą (także narkomanem, prostytutką, alkoholikiem, dewiantem) dlaczego przestępczość oraz inne zjawiska patologii społecznej takie jak alkoholizm, prostytucja narkomania itd. istnieją jako zjawiska masowe, jakie są tego przyczyny, od czego to zależy, jakie zachodzą między tymi przyczynami, uwarunkowaniami i czynnikami wzajemne powiązania i zależności.

Symptomatologia kryminalna (fenomenologia lub kryminografia) zajmuje się objawami, które towarzyszą przestępczym i dewiacyjnym zachowaniom poszczególnych osób oraz przestępczości i innym zjawiskom patologii społecznej. Badania symptomatologiczne prowadzone w ramach kryminologii, w odniesieniu do jednostkowych czynów przestępczych, dewiacyjnych i patologicznych jak również w odniesieniu do przestępczości i innych zjawisk patologii społecznej mają odpowiedzieć na pytania: co, jak, gdzie i kiedy zaistniało, jaka jest struktura, dynamika i geografia tych zjawisk, w jaki sposób popełniane są przestępstwa, jakimi narzędziami posługują się sprawcy czynów przestępczych itp.? Badania te obejmują również elementy organizacji świata przestępczego (np.: gwarę przestępczą, symbolikę tatuażu, sposoby porozumiewania się przestępców, strukturę wewnętrzną zorganizowanych grup przestępczych itp.).

Wiktymologia kryminalna - zajmuje się ofiarami przestępstw, odkrywa i formułuje prawidłowości dotyczące różnych typów ofiar, ich więzi ze sprawcą przestępstwa oraz roli ofiary w genezie przestępstwa. Przy takim ujęciu wiktymologii kryminalnej, uwaga badaczy skupia się głównie na: – ujawnianiu i charakterystyce osób najbardziej narażonych na stanie się ofiarą przestępstwa, – analizie związków łączących sprawcę i ofiarę, – określeniu roli ofiary w genezie przestępstwa. W szerszym ujęciu wiktymologia kryminalna zajmuje się również takimi problemami, jak np.: – rolą ofiary w postępowaniu procesowym, – sytuacją prawną ofiar przestępstw, – możliwością zrekompensowania ofiarom przestępstw poniesionych strat, stosunkiem społeczeństwa do ofiar przestępstw itp..