Manipularz
Z Wikipedii
Manipularz (nazywany również sudarium) – w liturgii katolickiej jest to płaska przepaska, tego samego koloru, co ornat i stuła, którą kapłan zakłada na siebie zawieszając na przedramieniu lewej ręki. Łacińska nazwa "manipulus" oznacza snop zboża.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Manipularz wywodzi się od ozdobnej, haftowanej chustki zwanej mappa, wiązanej na przegubie przez bogatych Rzymian. Służyła ona także dostojnikom rzymskim do dawania sygnałów. Bardzo często była używana później na dworze bizantyjskim. Liber Pontificalis sugeruje, że został on wprowadzony przez papieża Sylwestra I, ale współcześnie historycy są zdania, że do V w. manipularz nie był szatą liturgiczną. Dziś jesteśmy pewni co do tego, że manipularz był używany w XII w., gdyż w Pontyfikale Rzymskim i w Pontyfikale Kurii wspomina się o nim razem z tuniką przy udzielaniu święceń subdiakonatu. Ostatecznie umieszczony w Mszale Rzymskim papieża Piusa V. Używany w liturgii rzymskiej do czasów Soboru Watykańskiego II, w odnowionej liturgii mszalnej zniesiony.
[edytuj] Wygląd
Jest to często bogato zdobiona przepaska o szerokości ok. 10 cm i długości ok. 1 m. Najczęściej szersza przy końcach. Na jednym z końców musi znajdować się krzyżyk. Zawsze w takim samym kolorze, co pozostałe szaty liturgiczne.
[edytuj] Użycie
Manipularz jest znakiem przyjętych wyższych święceń. Przed Soborem Watykańskim II mogli go nosić wszyscy, którzy przyjęli święcenia subdiakonatu, a po soborze - diakonatu. Podczas święceń subdiakonatu biskup, wręczając manipularz święconemu, wypowiadał słowa: "Przyjmij manipularz, który oznacza owoc dobrych uczynków. W imię Ojca i Syna i Ducha Świętego." Prezbiter lub diakon po przewiązaniu się cingulum całuje krzyż na manipularzu, przerzuca manipularz przez lewe ramię i przywiązuje tasiemkami do ręki, wypowiadając przy tym słowa modlitwy: „Spraw Panie, bym godnie nosił manipularz płaczu i boleści, bym z radością otrzymał zapłatę za trudy i prace” lub Obym zasłużył, Panie, przynieść Ci plon łez moich i cierpień, abym z radością mógł otrzymać nagrodę mych znojów". Biskup natomiast zakładał go u stopni ołtarza, po Confiteor. Pierwotnie był używany do ocerania czoła z potu, lecz później utracił tę funkcję, głównie z powodu bogatego zdobienia. Obecnie używany przez Bractwo Kapłańskie Św. Piusa X, Bractwo Kapłańskie Św. Piotra oraz przez kapłanów odprawiających indultowe Msze w rycie trydenckim. Po Soborze Watykańskim II pozostawiono go w rycie mszy świętej jako nieobowiązkowy, ale później został zniesiony (Mszał rzymski już nie wspomina o manipularzu). Dzisiaj zatem, sprawując Mszę w posoborowym obrzędzie (Novus Ordo Missae), manipularza się nie używa.
[edytuj] Symbolika
Symbolika manipularza, jak każdej szaty liturgicznej jest bardzo bogata. Przypomina kajdany, które włożono Jezusowi Chrystusowi na ręce, kiedy go pojmano oraz sznur, na którym prowadzono go na Golgotę. Ma przypominać wiernym łacińskie słowa manus plena, tzn. rękę szczodrobliwości i pracy pełną. Zachęca on do gorliwej pokuty i służby Bożej w pocie czoła, z sercem ochotnym i nieleniwym. Niektórzy w manipularzu doszukują się chusty, którą po złożeniu do grobu nałożono na twarz Jezusowi.
