Wikiprojekt:Medycyna/bibliografia

Z Wikipedii

Spis treści 1 Zasady tworzenia bibliografii do artykułów medycznych (propozycja) 1.1 Dlaczego warto stosować te zasady 1.2 Zasady 1.3 Jak to zrobić w Wikipedii 1.4 Gdzie szukać dalszej pomocy 2 Dyskusja 2.1 Dlaczego te zasady nie są optymalnymi dla Wikipedii 2.2 Dlaczego te zasady mogą być optymalne - także dla ludzi ;) 2.3 Dlaczego dobro bazy nie może stać nad dobrem człowieka i uzusem języka 2.4 Dobro bazy NIGDY nie może stać nad dobrem człowieka 2.5 Coś "w połowie drogi" 2.6 Spróbuję podsumować 2.7 Moja propozycja (wymaga nieco pracy) 2.7.1 Typy pozycji biograficznych

[edytuj] Zasady tworzenia bibliografii do artykułów medycznych (propozycja)

• opracowane na podstawie zasad jakich wymaga się przy zgłaszaniu "rękopisów" do publikacji w czasopismach biomedycznych: Uniform Requirements for Manuscripts Submitted to Biomedical Journals: Writing and Editing for Biomedical Publication

[edytuj] Dlaczego warto stosować te zasady

W roku 2005 obublikowanych zostało ponad 675 TYSIĘCY artykułów w czasopismach indeksowanych w największej na świecie bazie atykułów medycznych PubMed, do tego należy dodać czasopisma nieindeksowane, książki, informacje na nośnikach elektronicznych, publikacje zjazdowe itp. Liczba 1 000 000 pozycji przybywająca co roku nie będzie więc przesadzona. W takim gąszczu informacji priorytetem staje się szybkie dotarcie do właściwej pozycji. Ujednolicenie sposobu zapisywania pozycji bibliograficznych pozwala na szybsze dotarcie do źródła. Do większości czasopism medycznych nie zostanie przyjęta publikacja, jeśli nie spełnia tych podstawowych zasad.

[edytuj] Zasady

Proszę zwrócić uwagę, że po inicjałach NIE stawiamy kropki, kropki stawiamy po wymienieniu autorów. Przykłady (więcej przykładów):

• Książka

  Chcemy umieścić w bibliografii książkę, z której korzystaliśmy: "Nadciśnienie tętnicze" Jana Tadeusza Kowalskiego i Henryka Malinowskiego wydaną w Warszawie w 2005 przez wydawnictwo PZWL i jest to już 3 wydanie tej książki, zapis powinien więc tak wyglądać:
  

  Kowalski JT, Malinowski H. Nadciśnienie tętnicze. Wyd. 3. Warszawa: PZWL; 2005.

  
  

  Jeżeli książka byłaby pod redakcją Jana Kazimierza Bezimiennego:

  Bezimienny JK, red. Nadciśnienie tętnicze. Wyd. 3. Warszawa: PZWL; 2005.

  
  

  Jeżeli chcemy odwołać się do rozdziału Pawła Nowaka "Farmakologia nadciśnienia tętniczego" w powyższej książce to napiszemy (na końcu podając strony rozdziału):

  Nowak P. Farmakologia nadciśnienia tętniczego. W: Bezimienny JK, red. Nadciśnienie tętnicze. Wyd. 3. Warszawa: PZWL; 2005. s. 134-167

  
  

• Artykuł z czasopisma

  Umieszczamy sześciu pierwszych autorów, a jeśli jest więcej dopisujemy "i in." Na przykład mamy artykuł napisany przez J.Kowalskiego, R.Malinowską i S.Nowaka pt."Palenie tytoniu a choroby serca" opublikowany w czasopiśmie Kardiologia Polska w sierpniu 2004 roku, numerze 57, tom 3, na stronach od 234 do 236

  Kowalski J, Malinowska R, Nowak S. Palenie tytoniu a choroby serca. Kardiol Pol. 2004 Aug;57(3):234-6.

  Proszę zwrócić uwagę, że podany jest skrót tytułu czasopisma (tu szukamy skrótów) i miesiąc po angielsku jako trzyliterowy skrót.

  
  

• Strona w internecie

  Obowiązujący wzór poniżej:

  Cancer-Pain.org [homepage on the Internet]. New York: Association of Cancer Online Resources, Inc.; c2000-01 [updated 2002 May 16; cited 2002 Jul 9]. Available from: http://www.cancer-pain.org/.

  
  

  ze względu, że Wikipedia jest medium elektronicznym proponuję krótszy zapis z linkiem bezpośrednio do danej strony:

  Cancer-Pain.org New York: Association of Cancer Online Resources, Inc.

  
  

[edytuj] Jak to zrobić w Wikipedii

Jak przy pomocy mechanizmu Wikipedii utworzyć przypisy opisane na Wikipedia:Przypisy. Stosujemy wyłącznie metodę 1 (nową).

Pomoc Wikipedii na temat bibliografii zaleca podawanie ISBN i ISSN. Jeśli posiadamy takie dane umieszczamy je na końcu każdego przypisu. W przypisach w miarę możliwości tworzymy linki do Wikipedii i zewnętrzne, piszemy czcionką małą <small>tekst przypisu</small> przykład jak ostatecznie powinien wyglądać przypis:

Kowalski J, Malinowska R, Nowak S. Palenie tytoniu a choroby serca. Kardiol Pol. 2004 Aug;57(3):234-6. ISSN 0022-9032

[edytuj] Gdzie szukać dalszej pomocy

• Wikipedia:Przypisy
• Wikipedia:Bibliografia
• przykłady bibliografii w czasopismach medycznych
• skróty nazw czasopism
• zasady publikacji artykułów

To wszystko są propozycje więc zapraszam do dyskusji

[edytuj] Dyskusja

[edytuj] Dlaczego te zasady nie są optymalnymi dla Wikipedii

Wyraźnie widać przyczynę takiego, a nie innego zapisu publikacji do indeksowania: łatwość parsowania. Nazwiska kończą się wraz z pierwszą kropką, nazwa publikacji także kończy się kropką, po której występuje W: lub Wyd. Miasto wydania oddzielone jest dwukropkiem od wydawnictwa, rok wydania jest po średniku. To superłatwo przetworzy maszyna, to pozwoli bezproblemowo poszerzać bazę publikacji, a w efekcie umożliwi kompleksowe przeglądanie bazy. Ale te zasady stworzono na potrzeby automatyzacji pewnego procesu, dla maszyn. Użytkownicy WP to w większości ludzie. ;)

Brak wizualnego wyróżnienia poszczególnych członów jest niekorzystne dla czytelnika. Pogrubianie całości (choć zakładam, że to tylko w celu wyróżnienia przykładów w tekście) jest jedną z gorszych praktyk typograficznych w Internecie. Mówiąc krótko - jest to złe z punktu widzenia użyteczności osób czytających. Człowiek wyróżnia człony tekstu, jeśli są one pochylony, pobrubione lub podkreślone, nie dlatego, że po kropce jest dwukropek lub średnik, a po nim jeszcze jeden "wyjątkowy" znak.

Co więcej - jest to sposób indeksowania informacji medycznych. Mimo niezaprzeczalnego znaczenia WP:Medycyna, powinniśmy przede wszystkim dbać o spójność Wikipedii. Celem nadrzędnym jest stworzenie kompletnej encyklopedii, a nie strony z encyklopediami tematycznymi. Zaproponowany format zupełnie nie współgra ze stosowanym w angielskojęzycznych publikacjach sposobem umieszczania pozycji w bibliografii dokumentów technicznych, nie odpowiada też obowiązującej w Polsce normie (PN-N-01152). Dlatego ponownie sugeruję skierować wysiłek tutaj: Wikipedia:Formatowanie informacji bibliograficznych w biografiach autorów.

[edytuj] Dlaczego te zasady mogą być optymalne - także dla ludzi ;)

Najważniejsze pytanie, które musimy sobie zadać to: Czemy służy bibliografia? Bibliografia z założenia nie jest rozdziałem, który się czyta od "deski do deski", podejrzewam nawet, że większość czytelników w ogóle tam nie zagląda. Po co więc bibliografia?

• bibliografia pokazuje z jakich materiałów korzystaliśmy i dzięki temu czytelnik może sprawdzić czy są to pozycje wiarygodne
• bibliografia służy poszerzeniu wiedzy, jeśli czytelnik jest zainteresowany danym tematem wie gdzie szukać dalszych informacji
• bibliografia daje czytelnikowi obraz czy wiedza prezentowana w danym artykule jest aktualna

Niestety propozycje Wikipedia:Formatowanie informacji bibliograficznych w biografiach autorów nie pasują do publikacji naukowych. Zapewne doskonale się sprawdzą w biografii autora lub opisach literatury. W publikacji naukowej, a taką przecież jest hasło w encyklopedii (tu Wikipedii) najważniejszą cechą jest wiarygodność, czyli łatwa możliwość sprawdzenia prezentowanej wiedzy. Zapis uniwersalny umożliwia skopiowanie pozycji bibliograficznej i wstawienie do jednej z medycznych baz danych. W zapisie tym są wszystkie informacje potrzebne do znalezienia artykułu w dowolnej bibliotece.

• przykład numeru wydania:

  Podawanie numeru wydania w przypadku tomika wierszy istotnie nie ma znaczenia. Wątpię aby tekst wierszy zmieniał się w trakcie kolejnych wydań, ba on nawet nie może sie zmienić. Co innego gdy mówimy o publikacji medycznej. Wiedza prezentowana w wydaniu I będzie inna niż w wydaniu XII, tymbardziej jeśli wydanie I miało miejsce w 1938 r., a XII w 1994 r.

• przykład wiarygodności:

  publikacja z Cardiology z 2005 r. jest zdecydowanie bardziej wiarygodna niż z Wieści Mazowieckich z 1991 r.
  
  

Pogrubienie w powyższch przykładach służy łatwemu znalezieniu na stronie właśnie przykładów. Ostateczny zapis bibliograficzny jaki proponuję na końcu artykułu to:

Kowalski J, Malinowska R, Nowak S. Palenie tytoniu a choroby serca. Kardiol Pol. 2004 Aug;57(3):234-6. ISSN 0022-9032

Z tym, że mam poważne wątpliwości co do podawania numeru ISSN. Po co? Nie pomaga on ani w znalezieniu artykułu w bibliotece, ani w bazach danych. Według mnie to szum informacyjny i postuluję nie dodawać go. Natomiast numer ISBN może być pomocny w znalezieniu książki w księgarni internetowej, więc jeśli go posiadamy to warto dołączać.

Czy nam się to podoba czy nie, nowoczesna medycyna to publikacje w języku angielskim. Jeśli nie chcemy pisać o historii medycyny to musimy korzystać ze źródeł anglojęzycznych. Zapis uniwersalny pozycji bibliograficznych w czasopismach biomedycznych pozwala na łatwe dotarcie do tych źródeł. Źródeł informacji medycznych czytelnicy nie będa szukać w dokumentach technicznych, dodam też, że coraz więcej polskich czasopism medycznych stosuje zasady Uniform Requirements... dlatego będę bronił (może nie jak niepodległości;) stosowania tego zapisu.

Pytanie (retoryczne): czy dla spójności Wikipedii warto stosować zapis utrudniający użytkownikom dalsze wyszukiwanie nie w Wikipedii?

[edytuj] Dlaczego dobro bazy nie może stać nad dobrem człowieka i uzusem języka

Proponowany zapis obok szeregu wcześniej wspomnianych wad posiada kolejne, które skrupulatnie wypunktuję.

• stosowanie tagu <small> powinno być zakazane; to nie publikacja papierowa - nie musimy liczyć się z zajmowanym miejscem. To publikacja elektroniczna - powinniśmy stosować się do zasad, które pozwolą ziększyć tragiczną obecnie dostępność i użyteczność WP (w sensie: accessibility & usability - nie twierdzę, że WP jest bezużyteczna!); mała czcionka jest słabo dostrzegalna, szczególnie jeśli ktoś ma wadę wzroku a upiera się lub nie może używać ClearType (lub podobnej technologii) w połączniu z odpowiednim fontem; nie możemy zmniejszać czytelności - powinno się to tyczyć tak przypisów jak i szablonów (przygotowuję obecnie pewne rozwiązanie dla tych drugich)
• brak wizualnego rozróżnienia tytułu przeczy użyteczności
• stosowanie inicjału imienia bez kropki jest błędne w języku polskim (to polska wiki, przypominam!); stosowanie inicjału imienia po nazwisku również nie jest poprawne
• stosowanie angielskich skrótowców dla nazw miesiąców powinno być w polskiej WP zakazane; łączenie angielskich skrótowców z polskimi Wyd. i W: powinno być surowo karane ;)
• nazywanie tego zapisu uniwersalnym jest przerażającym nadużyciem! jest on natywny dla publikacji medycznych
• proponowany zapis nie reguluje problemu publikacji medyczno-technicznych (np. dotyczących analizy numerycznej z użyciem komputer wyników USG czy komputerowej symulacji krwiobiegu -- takie publikacje mogą być postrzegane jako zarówno medyczne jak i techniczne, tworząc "własny" system prowadzimy do konfliktu z osobami technicznymi)
• PubMed nie ma wyszukiwarki '@param' ani nawet '%'+@param+'%' (dopasowującej całe szukane wyrażenie 1w1 albo całe szukane wyrażenie do fragmentu tytułu); nie ma uzasadnienia, by podawać bibliografię w formacie, w jakim składowane są dane w bazie (wyszukiwarka radzi sobie z "Aviles Belda Markers of Airway Remodeling", "Markers of Airway Remodeling", "Belda Aviles" jak i "Aviles B Belda J")

Podsumowując: rozważamy coś, co jest wygodne dla maszyny a może być wygodne dla człowieka jeśli przełknie siermiężność tego rozwiązania. Jestem zdecydowanie na nie jeśli chodzi o taki kanibalizm w imię archaicznego standardu. Nie rozumiem dlaczego mamy stać frontem do maszyny a tyłem czy bokiem do człowieka. Wydawało mi się, że to ja studiuję informatykę. ;)

[edytuj] Dobro bazy NIGDY nie może stać nad dobrem człowieka

• Zgadzam się jak najbardziej co do czcionki small - jest mało czytelna - zatem nie stosujmy
• Jak rozróżniać tytuł - pogrubiebie? pochylenie?
• Zgodność z polską ortografią - owszem, ale spróbuj wpisać "Z. Religa" w PubMed (brak wyników), działa "Religa Z". Czy dla zachowania czystości języka zrezygnujemy z użyteczności? Od razu wyjaśniam: mówię jedynie o bibliografii, jestem jak najbardziej zwolennikiem pielęgowania czystości i poprawności językowej!
• Skróty angielskie - zgadzam się, najgorzej jak się miesza polskie i angielskie. Proponuję zatem stosować zapis zgodny z językiem wydania pozycji bibliograficznej.
• uniwersalny dla publikacji w czasopismach biomedycznych - przepraszam jeśli wcześniej nie wynikło to jasno
• zapis nie jest "własny", jest stosowany przez wszystkie liczące się czasopisma medyczne. Ponieważ nie ma jednego uniwersalnego światowego zapisu, zawsze popadniemy w konflikt z jakimś innym.
• wyszukiwarki - tak poradzą sobie z różnymi zapytaniami, ale chodzi o to aby jak najmniej pracy wymagało znalezienie danej publikacji, skoro ktoś inny "wcześniej już tam był" i może podać link. (patrz niżej)
  

PMID zamiast ISSN
PMID jest to PubMed IDentifier - czyli unikalny numer identyfikujący artykuł w PubMedzie. Jeśli wstawimy link to otworzy nam się abstrakt artykułu. Przykład atrykułu:

Szkutnik M, Religa Z, Bialkowski J, Wojtalik M. Coarctation of the aorta with right aortic arch. A rare case and atypical clinical picture. Tex Heart Inst J. 1998;25(3):212-5. PMID: 9782563

Dodane są linki do jednego z autorów w Wikipedii i zewnętrzne do czasopisma i PMID. Dalej różne przykłady pozycji książkowej:

red. G. Opolski i A. Torbicki Migotanie przedsionków ISBN 83-87944-46-7
to stanowczo za mało!

red. G. Opolski i A. Torbicki Migotanie przedsionków Urban&Partner, wyd. II, Wrocław 2003, ISBN 83-87944-46-7
Ten zapis jest najbardziej "polski". Różnić się będzie z zapisami w jęz. angielskim (wyżej przykład artykułu),

Opolski G, Torbicki A, red. Migotanie przedsionków. Wyd. 2. Wrocław: Urban&Partner; 2003. ISBN 83-87944-46-7
zapis zgodny z omawianą "normą"

Podsumowując: słowem nie jest łatwo. Jestem gorącym zwolennikiem idei, że to komputer jest dla człowieka, a nie na odwrót. Moje stanowisko wynika z doświadczenia, ile pracy trzeba włożyć aby dostosować różne formaty zapisu do obowiązującego standardu. Dlatego proponuję: jeśli piszemy o medycynie stosujmy zasady panujące w publikacjach medycznych.

PS. Bardzo się cieszę, że są informatycy, którzy widzą najpierw człowieka, a później maszynę ;)

[edytuj] Coś "w połowie drogi"

• pochylenie tytułu pracy; jeśli to praca z konferencji i występuje w proceedings lub z książki "pod redakcją" - także pochylenie nazwy konferencji lub książki (choć to warto jeszcze przedyskutować); dlaczego nie pogrubienie? przy większej liczbie pozycji zleje się w plamę - bold męczy wzrok i powinien być używany sporadycznie (nie zgadzam się np. z zasadą pogrubiania i pochylania tytułów filmów obowiązującą na WP)
• jeśli będziemy podawać PMID (a warto) znika przecież problem formatowania nazwiska w celu szukania i mamy możliwość stosowania się do J. Nowak :)
• PMID obok ISSN/ISBN - nie uważam, by sobie przeszkadzały
• szablon do PMID dla ułatwienia sobie życia
• koncepcja ze stosowaniem skrótów zgodnych z językiem pracy, choć niepopularna, wydaje mi się genialna w swej prostocie :]
• w j. angielskim stosuje się skróty p. i pp. (strona/strony); jest polski odpowiednik dla strony (str.) ale nie wiem, czy odnosi się też do liczby mnogiej; przytaczam to w kontekście formatowania numerów stron w bibliografii, bo domyślam się co znaczy 1998;25(3):212-5, ale tylko domyślam...

[edytuj] Spróbuję podsumować

• Pozycje bibliograficzne piszemy czcionką normalną (nie small, nie pogrubioną itp.)
• stosujemy skróty zgodne z językiem pracy. Przykład: wyd. dla wydania ed. dla edition
• Autorów wymieniamy: inicjały imion, po których następują kropki, następnie nazwisko, autorów oddzielamy przecinkami, jeśli publikacja jest pod redakcją wymienionych osób dodajemy "red." Tworzymy linki do autorów opisanych w Wikipedii. Przykłady:
  
  

  G. Opolski, A. Torbicki, Z. Religa, red.
  
  

  Nadal nie jestem przekonany, schemat z nazwiskiem, a następnie z inicjałem wydaje mi się bardziej czytelny:
  
  

  G. Opolski, A. Torbicki, red.

  Opolski G., Torbicki A., red.
  
  

  X. Alegria, N. Claure, Y. Wada, C. Esquer, C. D'Ugard, E. Bancalari

  Alegria X., Claure N., Wada Y., Esquer C., D'Ugard C., Bancalari E.
  
  

• Tytuł pochylamy: Migotanie przedsionków
• Czasopisma: Podajemy nazwę czasopisma stosując międzynarodowy! skrót, jeśli brak skrótu, podajemy pełną nazwę czasopisma i tworzymy link do strony czasopisma. Przykład:

  Kardiol Pol.

  • Zapis w postaci: ROK;NUMER(TOM):STRONY Przykład:

    1998;25(3):212-5

    Zapis ten (i w ogóle zasady tworzenia bibliografii) muszą być wyjaśnione przed każdą bibliografią - najprościej chyba w postaci linku do strony z wyjaśnieniami?

  • Numer ISSN
  • Numer PMID z linkiem. Przykład całego zapisu:
    
    

    M. Szkutnik, Z. Religa, J. Bialkowski, M. Wojtalik. Coarctation of the aorta with right aortic arch. A rare case and atypical clinical picture. Tex Heart Inst J. 1998;25(3):212-5. ISSN 0730-2347 PMID: 9782563
    
    

    lub:
    
    

    Szkutnik M., Religa Z., Bialkowski J., Wojtalik M. Coarctation of the aorta with right aortic arch. A rare case and atypical clinical picture. Tex Heart Inst J. 1998;25(3):212-5. ISSN 0730-2347 PMID: 9782563
    
    

• Książki: Autorzy, tytuł jak wyżej, numer wydania, miejsce wydania, wydawnictwo z linkiem do strony wydawnictwa, rok. ISBN. Przykład:
  
  

  G. Opolski, A. Torbicki, red. Migotanie przedsionków. Wydanie II, Wrocław, Urban&Partner, 2003. ISBN 83-87944-46-7
  
  

  lub:
  
  

  Opolski G.,Torbicki A., red. Migotanie przedsionków. Wydanie II, Wrocław, Urban&Partner, 2003. ISBN 83-87944-46-7
  
  

Podsumowanie: Szablon do PMID to bardzo dobry pomysł, ja go nie potrafię zrobić, przynajmniej na razie ;). Co do skrótu str., s., ss., to w ogóle bym ich nie stosował. Należy przyjąć, że na końcu po dwukropku wymienia się numery stron:

J. Kowalski. "Farmakologia." W: G. Opolski, A. Torbicki, red. Migotanie przedsionków. Wydanie II, Wrocław, Urban&Partner, 2003: 135-56 ISBN 83-87944-46-7

lub

Kowalski J. "Farmakologia." W: Opolski G.,Torbicki A., red. Migotanie przedsionków. Wydanie II, Wrocław, Urban&Partner, 2003: 135-56 ISBN 83-87944-46-7

Szczerze mówiąc to samotne "W:" trochę mnie razi. Może lepiej "Rozdz. w:"

[edytuj] Moja propozycja (wymaga nieco pracy)

Proponuję następująca procedurę, która pozwoli załatwić raz na zawsze kwestię bibliografii:

1. Wypisać wszystkie możliwe typy pozycji biograficznych
2. Stworzyć przykład dla każdego typu
3. Poprosić osoby, które zajmują się historią, geografią, itd. by dały "cynk" jeśli jest ichni odpowiednik PubMedu
4. Opisać standardowy format z uwzględnieniem alternatywnych numerów (a'la PMID) jeśli istnieją
5. Poddać pod ogólne głosowanie pozycję inicjałów imion
6. Po głosowaniu zgłosić propozycję zasad WP, ale techniką TORa - nie poddajemy pod głosowanie czy ludziom pasuje, tylko dajemy 2 tygodnie na zgłoszenie kompletnej, przemyślanej alternatywy uwzględniającej przynajmniej tyle elementów co ta już wypracowana

Ponieważ nikt w 2 tygodnie nie będzie miał na tyle pary, żeby stworzyć alternatywę, tak opracowany format stanie się wiążący. ;)

[edytuj] Typy pozycji biograficznych

Postaram się wyliczyć jak najwięcej typów i parametrów opisu (chodzi mi po głowie, żeby stworzyć szablon parametryczny do opisu - co o tym myślisz?). Gwiazdką zaznaczyłem parametry opcjonalne. Pochylenia dla wyróżnienia elementów przykładowych.

• Broszura; parametry:
  • Nazwa broszury
  • Wydawnictwo * (w miejscu autora?)
  • Miejsce wydania *
• Książka; parametry:
  • Autorzy
  • Tytuł
  • Wydawnictwo
  • Rok wydania
  • Numer wydania *
  • Miejsce wydania
  • Strony
  • Uwaga: jeśli książka pisana "pod redakcją", autorem staje się autor fragmentu na który się powołujemy + pojawia się informacja W: Nazwa książki z nazwiskiem redaktora (jeśli wielu sugeruję J. Kowalski i inni lub J. Brown et al.)
• Proceedings z konferencji
  • Tytuł publikacji
  • Autorzy
  • In Proc. lub W: a po tym nazwa konferencji i rok
  • Miejsce wydania *
  • Strony
• Materiały z sieci
  • Autorzy
  • Tytuł (jeśli jest w H1... lub TITLE)
  • Adres i nazwa witryny w której został artykuł umieszczony
  • Rok publikacji *
• Magazyn
  •  ?
  • Uwaga: dopuszczalne skrótowce, jeśli istnieją jakieś ogólnoprzyjęte.

Pewnie jest tego znacznie więcej. Zrewiduję całą dyskusję i wyłuskam braki jak się uporam z pracą magisterską (mam teraz zalew zajęć... :[ ). Kro * 14:20, 24 cze 2006 (CEST)