Mistekowie
Z Wikipedii
Mistekowie zamieszkiwali górskie tereny i doliny obecnego stanu Oaxaca zwane Mixteca Atta (stąd nazwa określająca ich jako „mieszkańców krainy chmur”), a także stany Guerrero i Puebla, w południowym Meksyku. Wczesny okres rozwoju kultury Misteków charakteryzuje się względnie bezkrwawymi (prawdopodobnie w wyniku związków rodzinnych lub innych starań dyplomatycznych) zmaganiami z Zapotekami o kontrolę nad terenami Oaxaca. Od ok. 700 rozszerzyli teren zasiedlenia, opanowując centra kultury Zapoteków i rozpoczynając integrację państewek (Coixtlahuaca, Achiutla, Teozacoalco, Tilantongo, Tlaxiaco, Yanhuitlán i najpotężniejszy z nich Tututepec). Mistekowie jednakże nigdy nie stworzyli wielkiego imperium. Jedyny okres potęgi możemy zanotować w XII wieku (1011-1063), kiedy to wyruszając ze swojej stolicy Tilantongo, podbili południowe Puebla i Tututepec na wybrzeżu Pacyfiku. Przed początkiem XIV w. Mistekowie zajęli opuszczone przez Zapoteków, Monte Alban, największe miasto kultury Zapoteckiej.
Spis treści |
[edytuj] Kultura
Cała kultura mistecka stanowiła wstępną fazę dla kultury azteckiej. Ich bogowie byli tymi samymi bogami azteckimi, znaki tymi samymi, co na subskrypcjach azteckich. Zajmowali się rolnictwem i tkactwem artystycznym. Byli znanymi i cenionymi artystami Mezoameryki, specjalizując się głównie w przedmiotach ze złota i turkusów. Najciekawszą spuścizną po Mistekach są kodeksy, zapisane na skórze jelenia i korze drzewnej oraz w formie epopei ludowych śpiewanych przez lud. W kodeksach można znaleźć wiele dat urodzin, ślubów książąt, ich podboi i zgonów. Wielu tych książąt przeistoczyła się później w bogów Azteckich a walki ziemne w zmagania bogów. Przykładem tego może być władca Tizoc przeistoczony w boga Huitzilopochtli. Z kodeksów odczytano datę panowania pierwszego władcę 9 Vieno-Craneo-de-Pietra, urodzonego 692 r n.e. Mistekowie urządzali ceremonie związane głównie z rolnictwem, oddawali cześć bogom różnych zawodów i bóstwom lokalnym. Za święte miejsca uznawali jaskinie, a do najsłynniejszej należała Apoala, gdzie według legend z głębi ziemi wyszli, zrodzeni z drzewa, pierwsi władcy: kobieta i mężczyzna.
[edytuj] Koncepcja stworzenia świata
W Kodeksie Vindobonensis znajdujemy bardzo ciekawy opis stworzenia świata – mit, który w późniejszym czasie zapożyczyli Indianie azteccy:
„ To jest opowieść o tym, jak wszystko znajdowało się w zawieszeniu, w spokoju ciszy; wszystko nieruchome, milczące w pustej przestrzeni nieba. Nie było jeszcze ani człowieka, ani zwierzęcia, ptaków, ryb, krabów, drzew, kamieni, jaskiń, wzgórz, traw ani lasów: istniało jedynie niebo. Nie rysowało się jeszcze oblicze ziemi. Było tylko spokojne morze i niebo w całej swej rozciągłości. (...) Nie istniało nic, co byłoby obdarzone życiem. W ciemności, wśród nocy, panował tylko bezruch i cisza. Tylko Twórca, Stworzyciel, Tepeu, Gucumatz, Progenitorzy znajdowali się w wodzie, otoczeni jasnością. (...) w ten sposób istniało niebo, także Serce Nieba, którego imię jest Bóg i tak też się nazywa.”
Następnie bogowie rodzą boginię kukurydzy i dwóch bogów- psów, rozpoznawalnych po uszach podciętych w pewien szczególny sposób. Później wydarza się rzecz, która wielce wpłynęła na wierzenia Indian, i to, co najważniejsze, wpłynęło na łatwość zrozumienia religii chrześcijańskiej przez Indian poprzez podobieństwa obydwu religii. Są to narodziny Quetzalcoatla jako narodziny samego Chrystusa, który to wyszedł z nabrzmiałego kamiennego brzucha. Fakt ten został przedstawiony poprzez wyliczenie szlachetnych kamieni, tworzących rodzaj magicznej genealogii świętego kamienia Quetzalcoatl. Następnie pojawiają się bogowie śmierci, uzbrojeni w pazury i pod nimi nagi bóg z ustami malowanymi na czerwono, a całym ciałem na czarno oraz mała małpka przywiązana ogromną pępowiną do kamienia, z którego się narodził. Później następuje pochód bogów ubranych w fantastyczne stroje. Dalej w kodeksie, opisane jest drugie mistyczne wydarzenie: zstąpienie Quetzalcoatla. Pokazane jest niebo, a w nim starzy bogowie Twórcy i nagi bóg Quetzalcoatl, liczący dziesięć lat. Twórcy wręczyli mu wszystkie atrybuty należne bogom: maskę Ehecatl, Boga Wiatrów, czapkę ze skóry tygrysa, kamienną szpadę, przybranie z piór kruka i papugi, muszlę i naszyjnik z muszelek, oszczep i miotacze strzał, koszulkę z ozdobami z cennych piór i jego cztery domy. Niebo otwiera się i po sznurze ozdobionym ozdobami z piór, w towarzystwie dwóch bóstw schodzi Quetzalcoatl na ziemię. Następnie Bóg spotyka się z bogami wężami i Twórcami i ci proszą go, aby podniósł niebo wody, które spadło na ziemię, co też i czyni. W ten sposób powstało życie na ziemi. Mistekowie łączyli nierozerwalnie problem początku świata z początkiem rodu ludzkiego.
[edytuj] Koncepcja raju
Mistekowie posiadali bardzo ciekawą koncepcję raju, gdzie mieszkała wielka para bóstw stwórczych i rodzicielskich o wspólnym imieniu Jeden Jeleń. Według mitu para ta spowodowała, że z ogromnej skały wytrysnęła woda, a następnie pobudowała na tej skale wspaniałe domy, które służyły jej jako ziemska siedziba. Najwyższy dom podpierał niebo i w nim również przechowywano miedziany topór. Wszystkie domy razem wzięte stanowiły rodzaj raju i miejsca obfitości. W raju znajdowało się drzewo pochodzenia Misteków, najczęściej przedstawiane jako wyrosłe z głowy kobiety lub jako kobieta (prawdopodobnie bogini Chichihuahco), której głowa spoczywa na ziemi, ciałopień wznosił się prosto do góry, a spomiędzy jej rozłożonych nóg – konarów wychodziły nagie postacie – przodkowie Misteków. Mlekiem z tego drzewa żywiły się zmarłe niemowlęta, udające się do krainy zmarłych Tlaclocanu. Mistekowie wierzyli, że bogowie i królowie pochodzili właśnie z takiego drzewa. Raj Mistekowie utożsamiali z miejscem położonym niedaleko miejscowości Apoala.
[edytuj] Panteon bóstw
Mistekowie czcili pierwotnie wielu bogów. Jednym z najważniejszych był bóg słońca Tonatiuh („Ten, Który Czyni Dzień”) oraz bóg kukurydzy -Cohuya, bóg rozrodczości i życia –Nituayuta, bóg myśliwych – Qhuav, bóg deszczu, wody i piorunów –Tzahui (będący tym samym wariantem Tlaloka) oraz bóg płodności -Hituayuta oraz bóg kupców i handlu -Yozotoyua. Podczas ceremonii religijnych składano krwawe ofiary, przy czym najczęściej zabijano jeńców wojennych. Ważną boginią była Wichaana, stwórczyni ludzi i ryb. Uważana była za patronkę rybaków. Jej mąż, Cozaana, był natomiast bogiem rybaków i myśliwych. Mistekowie czcili również, w świętym mieście Achiuta, wielki szmaragd, nazywany „sercem ludu”. Mistekowie kultywowali astronomię, posługiwali się dokładnym kalendarzem i używali pisma hieroglificznego, odmiennego od olmeckiego, Majów i Zapoteków.
Mistekowie żyją na swych terenach do dzisiaj w liczbie 500 tys. Mówią dziesięcioma narzeczami. Żyją tak jak żyli ich przodkowie, zamknięci w wąskich dolinach lub też rozproszeni na górskich zboczach, z tą różnicą, że nie pamiętają o swojej świetności i pochodzeniu od bogów.
