Parafia Ścięcia św. Jana Chrzciciela w Goduli
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Początki
Mieszkańcy Goduli – osiedla powstającego w połowie XIX wieku, podobnie jak ich sąsiedzi z Orzegowa, Huty Dobrej Nadziei, Chebzia i huty orzegowskiej "Morgenroth" uczęszczali na nabożeństwa do parafii mariackiej w Bytomiu. Na prośbę mieszkańców biskup wrocławski Heinrich Foerster zezwolił na odprawianie mszy św. w lokalu szkolnym w Orzegowie. Pierwsza msza św. odprawiona została w Goduli 5 października 1859 roku.
W 1859 roku otrzymano pozwolenie na budowę szkoły i kaplicy w Goduli. Uroczyste poświęcenie budynku szkolnego i kaplicy odbyło się 20 listopada 1861 roku. Kaplicę poświęcono ku czci św. Józefa. Mieszkańcy Goduli mieli już prowizoryczną kaplicę, ale swoich zmarłych grzebali na cmentarzu na przedmieściu Bytomia, przy parafii św. Małgorzaty.
Do chwili zamianowania kapłana, opiekę nad kaplicą powierzono nauczycielowi Karolowi Pawlikowi, który od roku 1882 był tam jednocześnie organistą. Urządzenie kaplicy w budynku szkolnym zaspokoiło potrzebę miejscowej ludności tylko na pewien czas. Zaczęto myśleć o budowie obszernego kościoła, a więc konsekwentnie także o utworzeniu nowej parafii. Pierwsze projekty oddzielenia Goduli od Bytomia powstały 1864 roku. Zwolennikiem odłączenia Goduli był proboszcz bytomski Józef Szafranek. Wikariusz generalny wyznaczył na przewodniczącego komisji badającej zasady podziału parafii bytomskiej dziekana Pressfreunda z Biskupic. 28 lutego 1866 roku, za zgodą władz kościelnych, nastąpił podział parafii bytomskiej. 17 marca 1866 roku kuria biskupia we Wrocławiu mianowała ks. Fryderyka Hofrichtera z Biskupic pierwszym duszpasterzem z tytułem kuratusa. 3 września 1866 roku poświęcono także miejsce na grzebanie zmarłych.
[edytuj] Nowy kościół
Fundatorami kościoła w Goduli są dziedzice Karola Goduli – Jan i Joanna z Gryzików hr. Schaffgotschowie. Budowa kościoła trwała do 1871 r. Poświęcenie kościoła nastąpiło 14 listopada 1871 roku, konsekracja 16 maja 1889 roku. Księgi metrykalne prowadzone są od 1886 roku.
Jako konstruktorów i architektów kościoła źródła archiwalne wymieniają Teodora Linke z Bytomia, Juliusza Raschdorffa i Carla Lüdecke, przy czym uważa się, że głównym autorem projektu był Carl Heidenreich. Kościół w Goduli jest budowlą orientowaną, założoną na planie krzyża łacińskiego, trzynawową, pseudohalową – nawy boczne są niższe od nawy głównej, lecz wyraźnie wyodrębniają się z nawy głównej. Od zachodu, na osi budowli, do nawy głównej przylega wieża, w partii dolnej czworoboczna, na około 2/3 wysokości przechodząca w ośmiobok. Prace przy realizacji budowy kościoła rozpoczęto w maju 1868 roku, 29 czerwca zaś uroczyście położono kamień węgielny. W wieży w 1871 roku zawieszono trzy dzwony, które nazwano: Joanna, Jan i Fryderyk.
Wieża flankowana jest dwiema ośmiobocznymi wieżyczkami schodkowymi, które łączą się z wąskimi nawami bocznymi. Nawa główna, podobnie jak nawy boczne, jest trójprzęsłowa, przy czym ciągi naw bocznych znajdują przedłużenie w transepcie. Od wschodu do transeptu przylega prezbiterium, zamknięte wielobocznie. Cały kościół opięty jest na zewnątrz przyporami. Nawa podzielona jest przy pomocy kolumn, na które spływają wiązki żeber sklepiennych. Cały kościół, z wyjątkiem wież, sklepiony jest krzyżowo-żebrowe.
Tego rodzaju budowla stała się popularna w architekturze sakralnej XIX-wiecznych osiedli przemysłowych. Podkreśla się w opracowaniach, że w 1873 roku, a więc w dwa lata po poświęceniu kościoła, zwrócono się do administracji Schaffgotschów z prośbą o wypożyczenie planów kościoła, który miał posłużyć jako wzór dla kościoła w Żyrardowie pod Warszawą.
[edytuj] Duszpasterstwo
Z ważniejszych wydarzeń z życia parafii należy wspomnieć następujące. W 1919 roku odbyła się pierwsza procesja Bożego Ciała, która wyszła z kościoła do sąsiedniej parafii w Chebziu. W 1921 roku przystąpiono do odnowienia kościoła, który przeprowadzono pod nadzorem artysty malarza Kowalewskiego z Katowic. W 1925 roku proboszcz Franciszek Strzyż był z pielgrzymką do Ziemi Świętej i Rzymu. 1 sierpnia 1925 roku kuracja Godula stała się samodzielną parafią. W 1949 roku odbyła się pierwsza piesza pielgrzymka do Częstochowy. Od tego czasu pielgrzymki do Częstochowy odbywają się rokrocznie. W 1954 roku ówczesna młodzież wybudowała na placu kościelnym Grotę ku czci Matki Bożej z Lourdes. W latach 1981-1986 przeprowadzono gruntowny remont i modernizację wnętrza kościoła. Projekt nowego prezbiterium wykonał dr inż. arch. A. Lisik, projekt ołtarza – Witold Pałka. W 1986 kościół otrzymał polichromię przedstawiającą cztery sceny związane z postacią patrona – św. Jana Chrzciciela. W tym samym czasie namalowano także nowe stacje Drogi Krzyżowej, które zaprojektował i wykonał Witold Pałka. Pod koniec lat osiemdziesiątych parafia wzbogaciła się o Dom Katechetyczny.
1 maja 1996 roku w rocznicę 100-lecia pobytu w Goduli Sióstr Elżbietanek do parafii przybyli potomkowie właścicieli Goduli – Schaffgotschów. Od sierpnia 1998 roku w parafii ukazuje się gazetka parafialna – tygodnik "Janowy Głos". Co tydzień rozchodzi się 800 egzemplarzy.
[edytuj] Proboszczowie
- ks. Franciszek Strzyż 1925-1942
- ks. Alfred Mikusz, administrator 1942-1947
- ks. Józef Szubert, administrator 1947-1955, proboszcz 1956-1973
- ks. Paweł Szolonek 1973-1981
- ks. Jan Małysek 1981-2004
- ks. Krzysztof Wrodarczyk od 2004
[edytuj] Bibliografia
- D. Głazek, Domus Celeberrima. Architektura sakralna (katolicka) przemysłowej części Górnego Śląska 1870-1914, Katowice 2003
- I. Kozina, Dzieje budowy kościoła w Goduli – "Fabrica Ecclesiae". 2 połowa XIX wieku [w:] Przestrzeń. Architektura. Malarstwo. Wybrane zagadnienia sztuki górnośląskiej, red. E. Chojecka, Katowice 1995
- Katalog diecezji katowickiej 1986
